Computerziel

Terug naar Essays
Terug naar Nederlands
Home


Computerziel of ~zielig...

Al sinds het begin van het computertijdperk - zeg vanaf 1950 - dromen experts ervan een computer te bouwen die als de hersenen van een mens functioneert. In 1993 kwam de Amerikaanse SF-auteur Vernor S. Vinge met het idee dat binnen dertig jaar een computer kan worden gebouwd met een bovenmenselijk brein en dat enige tijd later de mensheid alleen al daarom zal uitsterven. Ook na Vinge zijn velen overtuigd geraakt dat er een machine kan worden gemaakt met intelligentie die (ver) uitstijgt boven het menselijk vermogen op dit gebied. Volgens de Zuidafrikaanse neuro-wetenschapper Henry Markram zal het inderdaad zo zijn dat in 2023 menselijke hersenen machinaal zullen zijn nagemaakt.

In de computerwereld bestaat al geruime tijd het begrip Kunstmatige Intelligentie (KI). Een systeem wat door selektie en uitsluiting tot een best mogelijke oplossing voor een probleem kan komen. Het woord 'intelligentie' wordt hier evenwel misleidend gebruikt. Het is niet (veel) meer dan een razendsnel nalopen van in het systeem bekende en gegenereerde mogelijkheden. De huidige generatie supercomputers halen nog amper het niveau van een schaakgrootmeester. Dit is dan nog slechts een zeer beperkt domein, het menselijk brein kent zo giga veel meer domeinen dan dammen en schaken.

Ongetwijfeld zal er de komende tien jaar - vooral in de exacte wetenschappen - nog heel veel vooruitgang worden geboekt maar het evenaren van het menselijk brein zal ook dan tot in de verste verte nog niet worden geëvenaard. Miljarden werkingen en vooral ook bijwerkingen van eiwitten en aminozuren onder allerlei verschillende omstandigheden zullen moeten kunnen worden nagebootst. Ook zullen miljarden (elektrische) zenuwprikkels die een mens middels zijn zintuigen ontvangt, op juiste waarde moeten worden geschat en geïnterpreteerd. Waar de ene mens kou voelt kan een ander mens zich in de zelfde ruimte warm en behaaglijk voelen. Waar de ene mens huilt vanwege een emotionele ervaring zal een ander om die zelfde ervaring kunnen schaterlachen.

De mens onderscheidt zich van alle andere levende wezens juist door het hebben van een ziel, wat dat ook mag zijn. Daarbij vergeleken blijft een computer maar een zielloos apparaat, een stom ding. Waar blijft de ziel van een computer als de stroom uitvalt? En blijft die electronische geest of ziel nog jarenlang rondzweven in een bepaalde gemeenschap? Kan een computer ooit empathie voelen en (dus) medeleven tonen, z'n mede-computer opbeuren als die even in de put zit? Hoe vernuftig, hoe groot en hoe geweldig ook, nooit zal de electronica een onmetelijk ingenieus mensenbrein kunnen overtreffen.

Maar goed, ook de mens is na al die miljoenen jaren van evolutie, nog lang niet volmaakt...


© Piet/er Bult