Computerziel
Terug naar Essays
Terug naar Nederlands
Home
Computerziel of ~zielig...
Al sinds het begin van het computertijdperk - zeg vanaf 1950 - dromen
experts ervan een computer te bouwen die als de hersenen van een mens
functioneert. In 1993 kwam de Amerikaanse SF-auteur Vernor S. Vinge met
het idee dat binnen dertig jaar een computer kan worden gebouwd met een
bovenmenselijk brein en dat enige tijd later de mensheid alleen al
daarom zal uitsterven. Ook na Vinge zijn velen overtuigd geraakt dat er
een machine kan worden gemaakt met intelligentie die (ver) uitstijgt
boven het menselijk vermogen op dit gebied. Volgens de Zuidafrikaanse
neuro-wetenschapper Henry Markram zal het inderdaad zo zijn dat in 2023
menselijke hersenen machinaal zullen zijn nagemaakt.
In de computerwereld bestaat al geruime tijd het begrip Kunstmatige
Intelligentie (KI). Een systeem wat door selektie en uitsluiting tot
een best mogelijke oplossing voor een probleem kan komen. Het woord
'intelligentie' wordt hier evenwel misleidend gebruikt. Het is niet
(veel) meer dan een razendsnel nalopen van in het systeem bekende en
gegenereerde mogelijkheden. De huidige generatie supercomputers halen
nog amper het niveau van een schaakgrootmeester. Dit is dan nog slechts
een zeer beperkt domein, het menselijk brein kent zo giga veel meer
domeinen dan dammen en schaken.
Ongetwijfeld zal er de komende tien jaar - vooral in de exacte
wetenschappen - nog heel veel vooruitgang worden geboekt maar het
evenaren van het menselijk brein zal ook dan tot in de verste verte nog
niet worden geëvenaard. Miljarden werkingen en vooral ook bijwerkingen
van eiwitten en aminozuren onder allerlei verschillende omstandigheden
zullen moeten kunnen worden nagebootst. Ook zullen miljarden
(elektrische) zenuwprikkels die een mens middels zijn zintuigen
ontvangt, op juiste waarde moeten worden geschat en geïnterpreteerd.
Waar de ene mens kou voelt kan een ander mens zich in de zelfde ruimte
warm en behaaglijk voelen. Waar de ene mens huilt vanwege een
emotionele ervaring zal een ander om die zelfde ervaring kunnen
schaterlachen.
De mens onderscheidt zich van alle andere levende wezens juist door het
hebben van een ziel, wat dat ook mag zijn. Daarbij vergeleken blijft
een computer maar een zielloos apparaat, een stom ding. Waar blijft de
ziel van een computer als de stroom uitvalt? En blijft die
electronische geest of ziel nog jarenlang rondzweven in een bepaalde
gemeenschap? Kan een computer ooit empathie voelen en (dus) medeleven
tonen, z'n mede-computer opbeuren als die even in de put zit? Hoe
vernuftig, hoe groot en hoe geweldig ook, nooit zal de electronica een
onmetelijk ingenieus mensenbrein kunnen overtreffen.
Maar goed, ook de mens is na al die miljoenen jaren van evolutie, nog lang niet volmaakt...
© Piet/er Bult