Bonifatius

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Bonifatius

Vandemiddag bin 'k naor de biebeltheek west. Et ‘Bonifaciusjaor’ is haost oflopen en onder et morgenbrochien zatten we oons nog es of te vraogen hoe et ok mar weer krek zat mit die beste man. Dat zodoende mos ik dat even naokieken...

Bonifatius was een heilige die in 674 as Wynfrith geboren is in Wessex in Engelaand en ommekommen (om et leven brocht) is bi'j Dokkum op 5 juni 754. Disse belangriekste Angelsaksische zendeling en karke-orgenisator van de vroege Europese middelieuwen gruuide op in et benedictijneklooster van Exeter en Nursling in Engelaand. As lerer an de kloosterschoele van Nursling schreef hi'j traktaten over de grammatika en de metriek en ok een stellegien  gedichten. Rond zien veertigste jaor besleut hi'j om pelgrim te wodden. In 716 kwam hi'j over et waeter naor Dorestad (vlak bi'j Wijk bij Duurstede) toe. Disse eerste zendingsreize (naor de Friezen) wodde een grote mislokking deur de polletieke omstanigheden. Et geval wol dat keuning Radboud krek de Franken uut oonze streek verdreven had deur Karel Martel bi'j Keulen te verslaon. In 718 gong Wynfrith naor Rome toe mit anbevelingsbrieven van de bisschop van Winchester. Paus Gregorius II wees him Thüringen an as zien zendingsterrein. Nao de dood van Radboud (in 719) vertrok Bonifatius veur de twiede keer naor Frieslaand en warkte een peer jaor mit Willibrord op, in Utrecht. In 722 wijdde paus Gregorius II him tot missiebisschop van et Duutslaand an de oostkaante van de Rijn, wiels Karel Martel him op veurzeggen van de paus zien bescharming toezegde veur al de gebieden die deur de Franken veroverd weren. In Hessen en Thüringen haelde hi'j een protte Germanen tot et christendom over. Een bekende gebeurtenis uut die tied was et vellen van een an Donar wijde ekkelboom in Fritzlar, bi'j Kassel. In 732 benuumde paus Gregorius III him tot aartsbisschop.

Tot zien veurnaemste wark beschouwde Bonifatius et zendingswark onder de Saksen en de Friezen. Hi'j leut daortoe ok een peer vrouwluden uut zien eigen laand overkommen, van wie Lioba de meerst bekende is. Niks minder groot is zien betekenisse veur de (re)organisaosie en unifikaosie van de karke in West-Europe. Bonifatius hul in een protte opzichten zien zelsstanigens, liekewel tegenover de paus (die hi'j as et waore zien plannen in de penne gaf) as tegenover de Frankische hofmeiers en keuningen. Een hoogtepunt in zien leven was zien karkelike resteraosiewark in et Frankische riek an weerskaanten van de Rijn nao de dood van Karel Martel in 741, op verzuuk van Karel zien zeunen en opvolgers, Karloman en Pippijn. Et Concilium Germanicum van 743 (de eerste van een hiele riegel Frankische hervormingssynoden) erkende Bonifatius as aartsbisschop en gezaant van Petrus. Toch kreeg hi'j een protte tegenwarking bi'j de instelling van ni'je bisdommen en bi'j bisschopbenumings. Ok kreeg hi'j niet Keulen as aartsbisschoppelike residaensie, mar wodde him et bisdom Mainz, dat eerst in 751 tot metropolitaanzetel verheven wodde, as zetel toewezen.

Twie jaor laeter ondernam hi'j nog es een keer een zendingsreize naor Frieslaand. Now naor et noorden dat nao de Slag an de Boorne in 734 onder Frankische macht kommen was. Vlak bi'j Dokkum wodde hi'j mit roem 50 van zien mitreizigers deur de heidense Friezen vermoord. Zien lichem wodde in de Sint-Salvatorkarke van Utrecht bi'jzet en laeter overbrocht naor et klooster van Fulda, dat mit deur zien toedoen in 744 sticht was. In Dokkum wodde in 1962 een standbield veur him daelezet. De betekenis van Bonifatius veur de follementen van de christelike karke en veur de gruui naor kulturele ienheid van hiel West-Europe bi'j de overgaank van de ooldhied naor de middelieuwen kan moeilik overschat wodden.

Bonifatius wodt vaeke ofbield as bisschop mit een evangelieboek, waor een zwaord dwas deur henne stikt (mit dat boek zol hi'j himzels tegen et waopen beschaarmd hebben). Mit zien staf leut hi'j een bron uut de grond ontspringen. As feestdag veur Bonifacius is 5 juni keuzen.

Wat van zien wark:
Opera Omnia,  uutgeven deur J.A. Giles (2 dielen. in 1844).
Brieven: M. Tangl, Mon. Germ. hist., Ep. sel. I.
Gedichten: Mon. Germ. Poetae Lat. I, 1–19.
Preken: I. Onings, De preken van St. Bonifatius 1938; (de authenticiteit van disse preken is liekewel omstreden).


© Piet/er Bult