Bonifatius
Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Bonifatius
Vandemiddag bin 'k naor de biebeltheek west. Et ‘Bonifaciusjaor’ is
haost oflopen en onder et morgenbrochien zatten we oons nog es of te
vraogen hoe et ok mar weer krek zat mit die beste man. Dat zodoende mos
ik dat even naokieken...
Bonifatius was een heilige die in 674 as Wynfrith geboren is in Wessex
in Engelaand en ommekommen (om et leven brocht) is bi'j Dokkum op 5
juni 754. Disse belangriekste Angelsaksische zendeling en
karke-orgenisator van de vroege Europese middelieuwen gruuide op in et
benedictijneklooster van Exeter en Nursling in Engelaand. As lerer an
de kloosterschoele van Nursling schreef hi'j traktaten over de
grammatika en de metriek en ok een stellegien gedichten. Rond
zien veertigste jaor besleut hi'j om pelgrim te wodden. In 716 kwam
hi'j over et waeter naor Dorestad (vlak bi'j Wijk bij Duurstede) toe.
Disse eerste zendingsreize (naor de Friezen) wodde een grote mislokking
deur de polletieke omstanigheden. Et geval wol dat keuning Radboud krek
de Franken uut oonze streek verdreven had deur Karel Martel bi'j Keulen
te verslaon. In 718 gong Wynfrith naor Rome toe mit anbevelingsbrieven
van de bisschop van Winchester. Paus Gregorius II wees him Thüringen an
as zien zendingsterrein. Nao de dood van Radboud (in 719) vertrok
Bonifatius veur de twiede keer naor Frieslaand en warkte een peer jaor
mit Willibrord op, in Utrecht. In 722 wijdde paus Gregorius II him tot
missiebisschop van et Duutslaand an de oostkaante van de Rijn, wiels
Karel Martel him op veurzeggen van de paus zien bescharming toezegde
veur al de gebieden die deur de Franken veroverd weren. In Hessen en
Thüringen haelde hi'j een protte Germanen tot et christendom over. Een
bekende gebeurtenis uut die tied was et vellen van een an Donar wijde
ekkelboom in Fritzlar, bi'j Kassel. In 732 benuumde paus Gregorius III
him tot aartsbisschop.
Tot zien veurnaemste wark beschouwde Bonifatius et zendingswark onder
de Saksen en de Friezen. Hi'j leut daortoe ok een peer vrouwluden uut
zien eigen laand overkommen, van wie Lioba de meerst bekende is. Niks
minder groot is zien betekenisse veur de (re)organisaosie en
unifikaosie van de karke in West-Europe. Bonifatius hul in een protte
opzichten zien zelsstanigens, liekewel tegenover de paus (die hi'j as
et waore zien plannen in de penne gaf) as tegenover de Frankische
hofmeiers en keuningen. Een hoogtepunt in zien leven was zien karkelike
resteraosiewark in et Frankische riek an weerskaanten van de Rijn nao
de dood van Karel Martel in 741, op verzuuk van Karel zien zeunen en
opvolgers, Karloman en Pippijn. Et Concilium Germanicum van 743 (de
eerste van een hiele riegel Frankische hervormingssynoden) erkende
Bonifatius as aartsbisschop en gezaant van Petrus. Toch kreeg hi'j een
protte tegenwarking bi'j de instelling van ni'je bisdommen en bi'j
bisschopbenumings. Ok kreeg hi'j niet Keulen as aartsbisschoppelike
residaensie, mar wodde him et bisdom Mainz, dat eerst in 751 tot
metropolitaanzetel verheven wodde, as zetel toewezen.
Twie jaor laeter ondernam hi'j nog es een keer een zendingsreize naor
Frieslaand. Now naor et noorden dat nao de Slag an de Boorne in 734
onder Frankische macht kommen was. Vlak bi'j Dokkum wodde hi'j mit roem
50 van zien mitreizigers deur de heidense Friezen vermoord. Zien lichem
wodde in de Sint-Salvatorkarke van Utrecht bi'jzet en laeter overbrocht
naor et klooster van Fulda, dat mit deur zien toedoen in 744 sticht
was. In Dokkum wodde in 1962 een standbield veur him daelezet. De
betekenis van Bonifatius veur de follementen van de christelike karke
en veur de gruui naor kulturele ienheid van hiel West-Europe bi'j de
overgaank van de ooldhied naor de middelieuwen kan moeilik overschat
wodden.
Bonifatius wodt vaeke ofbield as bisschop mit een evangelieboek, waor
een zwaord dwas deur henne stikt (mit dat boek zol hi'j himzels tegen
et waopen beschaarmd hebben). Mit zien staf leut hi'j een bron uut de
grond ontspringen. As feestdag veur Bonifacius is 5 juni keuzen.
Wat van zien wark:
Opera Omnia, uutgeven deur J.A. Giles (2 dielen. in 1844).
Brieven: M. Tangl, Mon. Germ. hist., Ep. sel. I.
Gedichten: Mon. Germ. Poetae Lat. I, 1–19.
Preken: I. Onings, De preken van St. Bonifatius 1938; (de authenticiteit van disse preken is liekewel omstreden).
© Piet/er Bult