Karke en staot

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Karke en staot

Biebelvertaelen is vanzels niet alliend mar dreuge kost veur stoffige mannegies in een donkerbruun aacheterofkaemertien, nee, biebelvertaelen is een wark mit een veulhied an aspekten. Om je de diepere betekenisse van bepaolde onderwarpen eigen te maeken kuj' in oolde wereld- of Midden-Oosten kronieken omme zitten te snuuien om etzelde verhael ok es van een aandere kaante te heuren.
Een hiel aander aspekt is dawwe de laeste tied drok binnen mit et gadderen van wat centen om oonze vertaeling dommiet ok daodwarkelik drokken laoten en uutgeven te kunnen. Zok zeuren - zo vuult et vaeks - om centen is ok een hiel appat aspekt van biebelvertaelen.

Et was tot ongeveer zeg mar et begin van de 17de ieuw hiel gewoon dat de karke niet alliend de religieuze gezondhied van et volk veur zien rekinge nam mar de karke was doedertieden ok de onbetwiste machthebber en vaeks alderdeegst onderdrokker van et gewone burgervolk.

In de tied van Martin Luther (1483-1546) komt d'r een grote ommeslag op gang in de alliend heerschoppi'je van de karke van Rome en et romijnse Riek. Luther zorgde mit zien warkelik unieke biebelvertaeling d'r niet alliend veur dat d'r now opiens ruumte kwam veur een aander geleuf - et protestantisme - as et Rooms Katteliek, mar hi'j zorgde d'r ok veur dat mit zien vertaeling opiens vule meer meensken in heur daegelikse tael - et Hoogduuts - et boek now zels lezen konnen en niet meer ofhankelik weren van et Latien van et elite volk.

In vule mindere maote mar toch ok wel wat te vergelieken, gebeurt zoks dan ok in Nederlaand. Hoewel et niet hielemaole om een komplete uutgaove gaot komt in 1477 de Delftse biebelvertaeling in een soort van Nederlaans in drok uut. De vertaeling die vandaege-de-dag eins wat as dé belangriekste van de vroegere vertaelings deur gaot is de Statevertaeling die in 1637 klaor was. Veural ok an de haand van die tekst is doe ok een soort van standerd Nederlaanse tael vaastesteld.

Hoe dan ok, et het veural deur Luther zien toedoen west dat d'r ok meer macht van de karke (RK) ofpakt wodde en naor de gewone man overgong. Now ja, gewone man, et weren nog altied de 'Hoogmogende Heeren' die de dienst uutmaekten. Die veur een dubbeltien geboren is...


© Piet/er Bult