Kritiek en respekt
Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Kritiek en respekt
“Hoe moe’n wi’j leven?” vreug Socrates (469 – 399 v.C.) him hiel lange leden al es of.
Meerstal op zundagmorgen fiets ik een hiele riegel i-dagboekies van
schrievers (m/v) even bi’jlanges veur et laeste ni’js en een goeie
rattel. A’k et now wil of niet, mar bi’j de iene blief ik vaeks wat
langer ommehangen as bi’j een aander. De iene zet mi’j vaeks even an ’t
daenken en een aander niet (of minder). Een feitelike opsomming van
daegelikse deengies die de schriever (m/v) daon en beleefd het, dot
mi’j meerstal niet zovule. Seins wel ni’jsgierig mar vaeke staon mi’j
die o zo persoonlike deengies zuver wat tegen.
An et aende van et veurig jaor bleef ik al een peer keer wat ommetiezen
mit twie schrievers die mekeer aorig in de natte inkt zatten. Woorden
van kritiek en respekt vleugen over de elektrische heufdstraote van
Menaam naor Grunningen, henne-weer-denne. De iene hadde et over respekt
en de aander spi’jde malle galle. Mit dat eerste bin ‘k vlogge klaor.
Respekt verdien ie of ie verdienen et niet. D’r bin kloften volk daor
aj’ respekt kriegen aj’ de belasting ontduken of iene van kaant maeken.
Bi’j aandere kloften kriej’ alderdeegst respekt aj’ een balle tussen
twie paolties deur rulen kunnen. Krek as veurrang moej’ respekt kriegen
en meuj’ et niet nemen of ofdwingen. Van sommige meensken kriej’ dan ok
wel, en van aanderen (veur etzelde wark) gien respekt. Dat hangt et
meerste van de ‘ontvangende’ kaante of, liekt mi’j.
Meuj’ (ok ongevraogd) kritiek hebben en heuren laoten? Van mi’j
persoonlik (en ik wete van nog een peer hier in de omkrieten) een
volmondig ‘ja’. Mar wi’j bin geleuf ik mar hiel bescheiden in tal in de
Stellingwarven. Een Stellingwarver het gien kritiek, is volgzem en nikt
alliend ja en nee as daoromme vragd wodt. Alle Stellingwarvers
(behalven die peer dan) lopen et liefste mitten- en bi’jenneer
onopvalend in et midden van de grote kudde. Jammer, mar dat kan now ien
keer niet altied. D’r zullen ok een peer an de buterkaante mithuppelen
moeten. Vaeke verdienen die ok respekt, vaeke kriegen die et juust niet.
Jaoren leden moch (of mos) ik wel gauw es de baand van oons moeke heur
fiets plakken. Ik plakte en zwiete dat et zo wat dee. Een (ooldere)
breur plakte de baand aovens stillegies opni’j omreden et ding nog
lieke lek in de schure ston. Dat gong een peer keer zo en alleman leek
gelokkig. Oons moeke kon fietsen, mien breur hadde mi’j gien kritiek
leverd en ik docht da’k hiel aorig baneplakken kon. Hielendal mis dus!
Een aandere breur van mi’j wees mi’j d’r laeter wel op, da’k et niet
goed dee, da’k et beter aanders doen kon. Hi’j hadde kritiek op mien
wark, het et mi’j ien keer veur daon en daor biwwe beide aorig wiezer
van wodden. Van doe of an hoefde mien breur mien wark niet opni’j te
doen en ik kon now ‘echt’ baneplakken.
Et grote verschil in et leveren van kritiek zit ‘m dan ok vaeks in de
argementen d’r omme toe. Alliend mar wat roepen, alderdeegst raozen is
meerstal onnut en maekt de aander ok nog es onzeker. Kritiek mit
argementen, daor kuj’ over praoten, de veurs en tegens ofwegen en dan
kuj’ je eerdere gedaachte of miening al dan niet bi’jstellen. Aj’
zeggen “ik vien die rooie trui niet mooi”, hej’ lichtkaans dat die
aander de trui votsmit. Aj’ zeggen “ik vien die rooie trui niet mooi
omreden dit rood niet goed past bi’j die brune broek” dan wodt de trui
niet wegdaon mar wodt een aandere keer mit een aandere kleur broek, mit
plezier anstruupd.
Stellingwarvers holen deurenneer - geleuf ik - niet zo van kleur of et moet al gries wezen!
© Piet/er Bult