Ooldewievezoemer

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Ooldewievezoemer

Vaeks wodt een dag of wat mooi naojaorsweer "ooldewievenzoemer" nuumd mar over de daotum rond dit begrip bestaon nog al es misverstanen. Neffens oolde (weer) spreuken meugen allienig de waarme daegen rond 8 november zo nuumd wodden mar neffens meensken van et weer die d'r veur deurleerd hebben gaot et eins allienig om de waarme daegen tussen 17 en 25 september. Et begrip komt uut de Noorse of Germaanse mythologie, waorin godinnen van et noodlot al wevend of spinnend ofbielded wodden. Ze bieldden daormit de meenselike levensdraoden uut. Et woord "ooldewieven" is grootkaans weeromme te voeren op een vrouwelike waetergeest mit laank wit haor. Laeter wodde et toeschreven an oolde breiende vrouwluden en ok wel an veldspinnen die bi'j zok kalm naozoemerweer hiele lange draoden spinnen kunnen.

De harrewarderi’je over de daotum is eins wel begriepelik want et naojaor kent nog al een peer oplevings van de zoemer mit allemaole hiel verschillende naemen. In Nederlaand en Vlaanderen wodt een zoemers tiedrek rond 29 september wel "Sunte Michielszoemertien" nuumd; begin oktober hiet et een "kraenezoemer"; rond 11 oktober "Sunt Gummaruszoemertien" en 11 november is et dan een "Sunte Mattenzoemer".

In Zweden numen ze dit zaachte mooie naozoemerweer "Brittazoemer", naor de heilige Brigitta (8 oktober). In Tsjechië hiet et de "Sunte Wenzelszoemer (28 september); Engelaand nuumt et "Saint Luke's little summer" (18 oktober); Frankriek "l'été de St. Dénis" (van drekt nao 9 oktober) en Italië nuumt de waarmte rond et midden van oktober de "zoemer van Theresia". Duutslaand kent naost de "Altweibersommer" (eind september) ok nog "Allerheiligensommer" (in 't eerst van november) en in et noorden van Amerike staot de naozoemer bekend as "Indian Summer". Rusland het de "babje Ljeto", (d.i. "vrouwenzoemer"). Een verklaoring hierveur zol wezen dat de Russische zoemer mar kot duurt, krek as et gelok wat een Russisch vrommes in heur leven kent.

Et waarme naojaorsweer het haost altied te maeken mit een hoge lochtdrok boven Midden-Europe, waordeur de wiend in West-Europe uut et zuden wi'jt. Daormit komt de waarme locht bi’j oons, van rond de Middellaanse Zee waor in oktober en november nog tempereturen van 25 tot 30°C meugelik binnen. In oons laand wodt in oktober de 25°C nog wel es haeld en in november kan et zoemar een op een dag nog es een 20°C haelen. Et mooie naozoemerweer kan wel meer as een weke anholen, in oktober 1921 duurde et alderdeegst twie weken! Meerstal heurt bi’j dit mooie rustige weer aovens wel wat ’n lichte dieze, die deur de de ofnemende kracht van Evert morgens de hieltied kalmer an wegraekt en ok vaeke de hiele dag toch een betien hangen blift.


© Piet/er Bult