Preek van een leek

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Preek van een leek

Thema: Wat koj' hier doen..?

De schriftlezing van vandaege is uut et Apokriefe boek Sirach 15:14-17
14 Hi'jzels het de meenske in et begin maekt en him de vri'jhied geven om zels te beslissen.
15 Aj' et willen kuj' de geboden naoleven, him trouw wezen omreden ie daorveur kiezen.
16 Hi'j het je vuur en waeter veurzet: stik je haand uut naor waj' weensken.
17 Veur de meenske liggen et leven en de dood, hi'j krigt waor hi'j veur köst.
Tot zoveer de schriftlezing.

Bemoediging en groet
Manluden, vrouwluden en kiender. Doe mi'j vraogd wodde, doe ik et d'r mit iene over hadde om hier in dit prachtige karkien es een lekepreek te holen, mos ik daor een lange tied over naodaenken. Zegge mar gerust een hiele lange tied. Want ja, waor begin ie an. Netuurlik he'k al een protte preken heurd of argens lezen in mien leven. Misschien is et ok wel krek om die preken van niet-leken die 'k al es heurd en lezen hebbe, da'k mar weinig meer naor de karke gao omreden ik verlet hebben zol van zoe'n preek. Een protte van zokke preken bin an mi'j niet besteded. Aj't d'r niet mit iens binnen, doe et dan zels beter, is mi'j wel es zegd. Mar ja, een studie theologie is nogal niet wat. Dan bi'j' al gauw een jaor of zesse onderwegens he'k begrepen. Now ja, in die tied kuj' de Biebel ok in et Stellingwarfs vertaelen, he'k onderdehaand tegere mit kammeraod Frank de Vries antoond. Aj' d'r een theologiestudie veur volgen dan wo'n je vaeks ok bepaolde dogma's opdrongen. Aj' uut jezels de Biebel vertaelen dan hej' nargens last van. Ie kommen d'r alliend aachter daj' d'r hiel vaeke niks van begriepen en daj' een protte zaeken onderzuken en naopluzen moeten. Gelokkig hewwe vandaege-de-dag internet en tillefoon.

Ik bin bliede daj'm mit zovule naor disse preek van een leek toe kommen binnen vandaege. Een lekepreek is vanzels gien echte preek waoj'm alliend naor luusteren moeten en morgen weer gewoon an 't wark gaon. Ik hope jim warkelik wat mit te geven om vandaege of morgen nog es even weer bi'j stille te staon en et d'r es mit iene over te hebben.
Welkom, dan ok.


Preek
Een peer jaor leden wa'k es bi'j een dienst op Kastaovend in de Kattelieke karke op 't Vene. Die preek hadde in mien ogen wel wat, en hadde neffens mi'j ok wat meer inhoold as preken die 'k tot dan toe gewoon was om te heuren. De priester, de pastoor - of wat de beste man zien titel ok wezen moch - begon mit een dudelike vraoge: wat komt u hier eigenlijk doen? Kiek, die kwam an. Ik vuulde mi'j persoonlik ok drekt anspreuken want ik kwam - krek as een protte aanderen op Kastaovend - aanders gienertied in disse karke. Dat persoonlik anspreuken wodden, mis ik vaeke bi'j de - zegge mar - gewone preken van gewone domenees in gewone karken. De wat zwaordere karken gaon vaeks nog een stappien veerder en maeken je ok nog es bange, mit woorden as: gij zult niet dit en gij zult niet dat, want aanders gaoj' naor et iewige vuur van de hel. Lichtkaans bin 'k wel wat tevule Stellingwarver om mi'j op die wieze toespreken te laoten. Een Stellingwarver hoolt van zien vri'jhied. Dat het - awwe de geschiedenis d'r op naopluzen - ok gienertied aanders west.
Disse twie veurvallegies, daor wi'k vandaege mit jim es wat dieper op in gaon: wat koj' hier eins doen? En: kuj' in vri'jhied - of zegge mar: vri'jblievend - geleuven?

Wat koj' hier eins doen? Waoromme koj' vandaege now krek naor dit karkien om naor mi'j te luusteren? De kaans is mar hiel klein dat et allemaole toeval is, liekt mi'j. Dat kuwwe wel uutsluten. Nee, ie bin hier dudelik mit reden kommen, neem ik an. Woj' et karkien wel es van binnen bekieken? Dan zol ík lichtkaans een aandere gelegenhied uutzocht hebben. Koj' hiere om et Stellingwarfs es te beluusteren? Och, ie hadden ok op de mark in bi'jglieks Wolvege terechte kund. Koj' hiere om mi'j es te zien en te heuren? Ik kan et me niet veurstellen, en d'r was gelegenhied zat om dat argens aanders te beleven. Mag ik d'r vanuut gaon daj' warkelik veur de preek kommen, en et saemen beleven van een uurtien geleuven in die iene God, die iene Zeune en die iene Geest?

Die Geest daor moe'we et een aandere keer trouwens nog mar es over hebben. Neffens meensken die d'r veur deurleerd hebben is die deur vertaelers an de eerder twie-ienhied toevoegd op et Concilie van Constantinopel in et jaor 381 en dat is in 451 nog es definitief vaastesteld. Een protte aandere geleuven hebben dan ok niks mit die geest. In oonze alledaegse Biebel komt die drie-ienhied in disse vorm dan ok hielemaole niet veur.
Et is mooi en goed daj' hier kommen binnen om met mekeer et geleuf te belieden, et geleuf te beleven, et geleuf in die iene God. Of gaot et niet om die iene God? Tiedens oons schrippen om de biebel in et Stellingwarfs te vertaelen hewwe disse en gene wel gauw es vraogd hoe awwe mit een bepaold woord of een bepaolde riegel ommegaon mossen. Bi'j alle verscheid an uutleg hewwe doe wel es verzocht: iedeiene moet zien eigen biebel mar vertaelen. Zo vule meensken, zo vule goden, zo vule geleuven.

En dan die vri'jhied? Ma'k dat vri'j vertaelen in vri'jblievendhied? Kuj' vri'jblievend geleuven? Dawwe hier in Nederlaand haost in alles en iederiene geleuven meugen, die vri'jhied is een groot goed. Daor meu'we daankber en moe'we veural ok hiel zunig op wezen. Een protte van oonze medemeensken, oonze naosten, kunnen of meugen dat niet. Aj' op maendagmorgen naor je baos gaon, doej' dat dan in vri'jhied? Is dat vri'jblievend? Nee, netuurlik niet. Ja, et is wel je vri'jhied om al dan niet weer naor je baos te gaon of om die plicht of te kopen mit een boete. En reken mar niet dat die boete zunig wezen zal! Nee, ok vri'jhied en vri'jblievendhied scheppen verwaachtings en verplichtings, liekewel van de iene as de aander perti'j. Een betien verplicht kennen we ok niet, een betien vri'jhied weer wel. Onder vri'jblievend verstaon we vaeks wel honderd percent vri'jhied van doen of niet doen, mar dat kan neffens mi'j niet. Aj' vri'jblievend ziekeverzorgerster wodden binnen dan wodt d'r op je rekend, krek as vri'jwilliger op de buurtbus of bi'j de vri'jwillige braandweer. Et zol een mooie boel wodden! Zoe'n vorm van vri'jwillighied past dan ok niet in et geleuf.

Wat koj' hier eins doen? Zoj' liever zo now en dan een betien geleuven? En dan ok nog es op een tied dat et jow et beste past? Krek as bi'j de braandweer: zoks kan dus niet! As d'r braand is en ie bin bi'j de braandwaacht, dan bi'j d'r of ie bin d'r niet. Zo zol oonze lieve Heer ok nooit weten kunnen hoevule stoelen as hi'j klaorzetten moet. We heuren et wel vaeker, ok wel om oons toe: zien hiele leven het hi'j him gienertied wat antrokken van God en gebod mar op zien starfbedde mos d'r zo neudig toch nog een domenee of een priester an te passe kommen en mossen ze zo neudig bidden veur zien behoold in et hiernaomaolse. Tja, veur God is niks onmeugelik staot in de biebel, dat wie wet komt et mit zoe'niene ok nog wel goed mar waoromme zuj' et jezels en die God van je, zo muuilik maeken? Wat is d'r zo slim an om je alle daegen an Him over te geven?

Aj't goed mit iene veur hebben is de kaans hiel groot dat die aander et ok goed mit jow veurhet. Dan is et toch ok hiel gewoon en geve je zo gauw meugelik met hatte en ziel an Him. Grootkaans dat et je op oonze eerde dan ok eerder veur de wiend gaot as daj' zoks op et laeste mement nog even regel moeten. Dan wodt de kaans op een goeie ofloop toch wat ongewisse. En wat kuj' dan wel allemaole bedaenken om et niet te doen? Hooguut wat stoffelike zaeken as bezit of aangst veur wat d'r nao je tied kommen zal, bin 'k bange.

Wi'j' trouwens geleuven in die iene God of zoj' ok wel es een schoffien in een aandere god geleuven willen. Misschien wel in verschillende goden op verschillende daegen. De iene god veur de zundag, een aandere veur maendags, en zo veerder. Wat koj' hier trouwens doen? Bej' op onderzuuk uut? Koj' hier om - en dit geval van mi'j - de juuste keuze te maeken om in wat veur god dan ok te geleuven? Onderzuke alle dingen en hool et goeie vaaste, staot in de biebel. Misschien niet iens zo gek om es een posien Katteliek te wezen, een posien niks, een posien Griffemeerd. En hej' de Koran al es hielemaole lezen? En wus ie wel dat de Joden niks van oons Ni'je Testement hebben moeten, mar de eerste vuuf boeken van et Oolde Testement zo goed as heur grondwet beschouwen?

Aj' een ooldjaors staotslot kopen geleuf ie dan dat daor de heufdpries op vaalt? Of hoop ie et eins alliend mar? Geleuf ie dan misschien om je hopen overaende te holen? Hoop ie dat d'r dommiet in et hiernaomaolse een stoel an Zien rechterhaand veur je klaorstaot, geleuf ie dat of weej't misschien al zeker? Dat laeste liekt mi'j et mooiste toe: daj' d'r wisse van binnen dat die stoel doukies klaorstaot.

In et begin he'k et al zegd: et was hielemaole niet bedoeling om tegen jim te preken. Ik bin hier wel hennekommen om jim an et daenken te zetten, en ik hope dat dat een betien lokt is. Overdaenke dit alles en hool et goeie vaaste veur in je veerdere leven.
Amen.


© Piet/er Bult