Wakker van viene

Wakker van viene

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home

Wakker van viene

Wakker van Viene (in 't veurend)

Zo as wel vaeker gebeurde -a'k es eventies niet thuus was- ston Andries zien auto op die dag in jannewaori es weer bi'j oons op de oprit. Doe 'k de kaemer inkwam stokte de praoteri'je tussen him en mien maegien Monique. Ze hadden et daenk ik -zoas meerstal et geval was- vaaste weer over heur peerden had. Disse keer was hi'j -meer nog dan aanders- slim aordig tegen mi'j en zee "'k Mos jow krek hebben", en d'r drekt aachteran "Wo'j mit mi'j mit naor een kursus 'Stellingwarfs'?". Beduusd van zoe'n malle vraoge, wa'k even stille en hebbe doe zonder an te vraogen toezegd da'k graeg mit him mitgaon wol. Ja, en dan is't bi'j Andries now ienkeer zo, dat aj' "ja" zegt hebben, daj' d'r dan ok geliek an vaaste zitten.

Doe Andries, nao nog een leste bakkien koffie weer votgaon was vreug mien Monique kwaanskwies naor de aachtergrond van mien -zo vlot-, ja-zeggen. "Waorom woj' aenliks mit him mit naor zoe'n kursus, et hiele levend is toch al iene grote leerschoele?". Deur disse vraoge mos ik dus wel even naodaenken over mien (misschien wel te?) gauw neumen beslut. Nao wat kopbrekens he'k mar tegen heur zegt dat et mi'j in't veurste plak gaot om de sociaole kontakten die aj' daor wellicht opdoen kunnen. Veur mi'jzels doch ik meer an een wat zinniger vri'jetied-bestedinge as altiet mar heur helpen mit tuunschoffelen en patties anvegen. Mar dat kuj' vanzels zo niet tegen heur zeggen.

Now a'k mi'j dan opgeven hebbe wo'k d'r ok mar volut tegenangaon. Nao elke aovend wo'k ok mar es perberen om wat te schrieven in de tael die as ik al zoelange, wel praote mar waor a'k nooit een letter in schreven hebbe. Een aordige bi'jkomstighied liekt mi'j, da'k een elk, deur disse schrievere'je -vanut mien 'point of view'- een betien op de hoogte holen kan van mien bevienings. En wie wet, misschien kan de kursus-leiding der ok nog wat van opstikken. 't Is, daenke ik, veur heur ok altied goed om te weten hoe as een aander daenk't over heur inspannings.

Wakker van Viene
31-01-2002 (1-ste aovend) GBD-GL

Now, op disse dattigste jannewaorie is et dan zoveer. De eerste kursus-aovend. Stief tegen halveachten bin'k deur Michel mit de auto anhaeld en togen we'j naor Berkoop. Wi'j weerden al drekt bi'j de veurdeure mit een waarm haandschudden inhaeld deur -zo dee later blieken- Geert. Hi'j wees oons naor een grote kaemer an de linkerkaante van de vestibule. De meerste kursisten bleken d'r al te wezen. An de deftig in 't ronde opstelde vierkaante taofelties zaten al een man of tiene mit de frouluden een stokmennig in de minderhied.

Om krek halveachten gaot een, zo te zien slim aordige dame van middel-baore leeftied staon, en vraogt oons aller andacht. 't Leek mi'j echt zoe'n lieve schoeljuffer van zegge de eerste of twiede klasse. Zi'j stelde heurzels veur as Grietje; Grietje Bosma - Dijkstra uut Wolvege. Mien inschatting van leeftied en wark kwam aordig overien. Al hiet de eerste klasse van een legere schoele tegenwoordig 'groep drie'. Mi'j ok goed. Grietje het naost heurzels ok de twie manluden van de leiding veursteld. Dat weren Pieter Jonker, direkteur van de Stichting Stellingwarver Schrieversronte (vrogger wodde hi'j -naor ik miene- altied Heufdmitwarker nuumd) en de man bi'j de veurdeure bleek Geert Lantinga. Hi'j zol een hiele protte ofweten van de stallingwarver cultuur en historie.

Doe Grietje mit heur inleiding klaor was, gaf ze et woord an Pieter. 't Leek wel afpraot wark. Pieter het oons nog es opni'j van harte welkom hieten, mar waor as et him eigenlik omme gaon was, was de centeraosie. Hi'j wol mar wat graeg de 40,84 euro mit ons ofrekenen. Nao et betaelen mossen wi'j verplicht een stok of viere leesboeken mitnemen, die as wi'j in de loop van de kursus mar es goed lezen mossen. Doe Pieter de centen binnen had en zien boeken kwiet was, was hi'jzels ok al rap en stillegies vertrokken.

Grietje nam doe et woord weer en vreug oons om in groepies van twie bi'jmekaere zitten te gaon om mekaer wat uut te heuren. 't Zol et mooiste wezen as d'r een Stellingwarver autochtoon bi'j een import-Stellingwarver zitten gaon kon. Twie verplichte vraogen mossen wi'j teminste an de aander stellen: 'Waorom bi'j hiere' en 'Wat verwaachten jow van disse kursus'. In dezelde tied kregen wi'j d'r van Grietje een koppien koffie bi'j. Nao een menuut of tiene gong elkeniene weer op zien plak zitten en mossen wi'j omstebeurten vertellen wat wi'j zoal van die aander gewaer wodden weren.

Nao et vertellen van de -soms slim intieme- gewaerwordings gaf Grietje et woord an Geert. Mit graegte ging disse man d'r van tussen in zien uutleg over et ontstaon en de ontwikkeling van de Stellingwarven. Hi'j gong zoemar in een drieketier tied, van zo'n honderd-vuuf-en-twintig-duuzend jaor leden terogge naor de dag van vandaege. Tjonge, wat kon die man slim anstik'lik vertellen. Naost et geluud van zien dud'like stemme hadde hi'j d'r ok nog plaeties bi'j. Veur mien geveul zagen de plaeties d'r trouwes haost allemaole et zelde uut. Mar, zo as Geert d'r bi'j vertelde! Jow konnen et grös heuren gruuien in 't lege laand stief tegen de Kuunder en de Lende. Op de hoge stokken wodde woond. Ok koj' in zien verhael et zuuite waeter van de Kuunder stromen zien van heur oorsprong boven Oosterwolde tot in de -doe nog- zilte Zuiderzee. Doe Geert, al kiekend op zien klokkien zag, dat zien tied d'r al haost opzat, begon hi'j wat te raffelen, want hi'j wol zo graeg nog vule meer vertellen over bevobbeld de ribben, de keliezen en de schaope(waskers)dobben. Een aandere keer wi'k d'r graeg meer van heuren.

Op'e drumpel van et votgaon kregen wi'j van Grietje nog wat huuswark mit. Wi'j mossen de de beroemde Stellingwarver klaanken 'ae' en 'ao' mar es goed bestuderen.

Wakker van Viene
07-02-2002 (2-de aovend) GBD

Op 'n paer nao, zitten zi'j allemaole al te plak as wi'j -Michel en ikke- binnenkommen. Grietje, de zelde as van de veurige weke, dielt eerst een opdracht van Geert even uut. Daorin vraogt hi'j oons om "Een historische opdracht" te maeken. Hi'j zal wel een opdracht bedoelen die over de historie gaon moet daenke ik; een historische opdracht is al es maekt, bin ik van gedaachte. Dan gaot Grietje an et heufd van de taofel zitten en zet uut aende. Zi'j wiest iene mit een gelosie an die as de tied bi'jholen zal en dan moeten wi'j -de hiele kring in 't ronte- omstebeurten zoe'n halve menuut volpraoten over wat as wi'j vandaege zoal daon hebben. Zo now en dan gript Grietje in om hier en daor een woortien te verbeteren of een begrip toe te lichten. Zo wodt d'r morgens bi'j de iene brood eten dat deur een mem klaorzet is en bi'j een aander wodt d'r ok wel deur een moeke, botter op een plakkien bolle smeerd. D'r was zels iene die vertelde dat hi'j meerstal koffie op bedde kreeg. Niet te leuven!

Nao disse ronte dielt Grietje een blattien uut mit een wark van Harm Houtman. Et is et stokkien "Michiel zag et" uut zien boek "Onder eigen volk". Alweer ombeurten moeten wi'j hier een riegeltien of tiene uut veurlezen. 't Gaot over een briefien van honderd gulden dat een aende mit de trein mitreisde. Dat pepiertien (mit een prentien van Michiel Adriaensz. de Ruyter) is trouwes krekleden ofschaft as betaelmiddel. Ok in de Stellingwarven biwwe overgaon van de gulden naor de euro. Een stok of drie meensken hadden dat briefien dus op de grond in de trien liggen zien. Gieniene hadde et lef om 't van de grond op te pakken. Op 't laest van 't verhael, bleek et onder an een tasse plakt te wezen waorin as bliekber een pot mit stroop ommevalen was. Uutaenlik gong de gattiesknipper van de trein d'r mit henne. De meraol van 't verhael: "Waor as drie meensken in gedachten vechten om een briefien van honderd, giet de vierde d'r mit an de loop".

Nog zoe'n gezegde of spreuk, kwamen wi'j in de doe volgende opgaove tegen. Wi'j kregen een diktee veurzet. "Die naachs uut visken gaot, moet daegs de netten dreugen" zee Grietje. Ze las een stokmennig van dat soorte van riegelties tekst veur, die as wi'j op een pepiertien opschrieven mossen. Et klamme zwiet brak mi'j now zo langzaomerhaand toch aordig uut. Bi'j de veurige keer vergeleken wodde et now, verduld, nog hatstikke serieus anpakt! Onder 't naokieken van et diktee was d'r gelokkig een bakkien troost mit een plakkien koeke. An al die diepe zuchten om mi'j henne te begriepen, hadden de meersten et daor now ok wel an toe.

De koffie nog waarm achter de koezen, gaot et d'r al weer ommeweg mit Grietje. Wi'j mossen oons bugen over "De laeste schoeledag" en "'t Kwam van 't roken" uut H.J. Bergveld zien bundel "Klaeterjaegers". Vot'n daoliks d'r achteran ok drekt mar een stokmennig riempies, gedichies en ere proza o.e. "Een immigrant" van Peggy Klinkhaemer, "Rusten" van Roelof J. Oosterhof, "De warkloze" van Jan van Overtjonger, "Stoppelkattien" van Lamkje Hof - De Boer en "Hoe bestaot et" van Johan Veenstra.

Zo tegen halftiene had elkeniene de piepe toch wel aordig uut donkt mi'j. As huuswark kregen wi'j nog wel eventies van Grietje te heuren dat wi'j de kotte verhaelen uut et warkboek mar es goed deurlezen mossen en dat wi'j toch echt, ok niet te lange waachten mossen mit et lezen van de vier boeken die as wi'j de veurige weke van Pieter mitkregen hadden. Ze haemerde d'r nog mar es op dat, aj' dat lezen van die boeken op et laeste van de kursus deden, dan koj' et zo kot veur de tied, wel es slim muuilik kriegen mit et examen. Hiel stiekem hebbe ik toen docht dat, a'k Pieter now zag, ik misschien mien kursusgeld wel teroggevraogd hadde. Mar gelokkig (en allienig daoromme) dawwe Pieter disse aovend niet troffen hebben.

Wakker van Viene
14-02-2002 (3-de aovend) PJ

Opni'j toogden wi'j vanaovend naor Berkoop. Wi'j kwamen zo ongeveer midden in de meute an en zochten een plakkien an iene van de taofelties. Vule tied hadden wi'j niet te vergriemen want -nao achterof blieken dee- hadden wi'j disse aovend een hiele 'strenge' kursusleider. Een echte schoelemeester zo as hi'j zels vertelde. De naeme was/is Pieter Jonker. Hi'j komt van 'e Haule en hi'j hadde vrogger studeerd aan de Pabo in Drachten. Doedestieds nuumden zi'j dat nog gewoon een kweekschoele naor ik miene. Pieter zee ok nog dat hi'j dit wark een aovend of drieje in 't jaor dee. Hi'j wol zich op zoe'n aovend dan ok graeg uutleven. Wi'j weerden waorschouwd!

Zo as meesters wel vaeker doen, begon Pieter mit et uutdelen van briefies. Nao 't laeter blieken dee weren dit briefies "In voegelvlocht". Hi'j het et niet mit zovule woorden zegt, maor et dee mi'j slim daenken an iets wa'k al eerder lezen hadde. Verduld, et leek krek al hadde Pieter disse 'Voegelvlocht' overneumen ut et boekien van Henk Bloemhoff, nuumd as "Hoe schrijf je 't Stellingwerfs?". Ja, zo kan ik et ok vanzels. Hier en daor wat ere woorties bruukt, mar veerder veur et grootste pat overschreven!. 'k Zal et nog wel es an de odder stellen.

An de haand van et veurste blad van die Voegelvlocht-briefies mossen wi'j de klaanken "ao", "ae", "aa" en "a" bestuderen. Dat hadde Grietje ok al es vraogd. 't Laeste briefien wawwe kregen was een invulbriefien waor as wi'j disse kombinaosies van letters in bruken mossen. Veertien riegelties laank klaeterde et waeter tegen de glaezen en vleugen de baorden mit gries haor deur de kaemer, in een huus dat an de vaort op de kaorte ston. Dat een taofelblad niet praoten kan en an gesnaeter gien aende komt, dat wussen wi'j eins allemaole al. Mien risseltaot was -'t zal beginnersgelok west hebben- een dikke tiene.

Nao et eerste, kregen wi'j nog zoe'n briefien. Et gong hierbi'j om woorden as: peer, meensken, thuuskommen, veurjaorberaod, bluuiende zoegepap en sepiepen, gremietig kieken en wif staonde taofelties in huzen mit grune loeken. Waoromme et geveerlik is om je in Berkoop te verpraoten is mi'j niet hielendal duudlik wodden. Een protte fouten weerden maekt doe zi'j wat onder de schölk dreug. Mar dat geft wel vaeker een boel argewaosie. In dit stokkien ha'k wel twie schrief- en iene tikfout maekt. Dat was te verklaoren -zo zee Pieter- deurdat op verschillende plakken in de gemeente de klaank bi'j et praoten mar al te vaeke stark ofwiekt van waj' schrieven.

Mit al zien uutwijdinge over leterties, woordties en zinnegies weer et al aordig laete wodden mar ok disse Pieter wus van gien opholen. Hi'j begon -alweer as een echte schoelemeester- een diktee veur te lezen. Wi'j mossen opschrieven wat as hi'j veurlas. 't Gong bevobbeld over 't naor huus gaon en dat 't Stellingwarfs een tael wezen zol en zo veerder. Dat de Kaastdaegen en Paosken niet op dezelde dag veulen dat wussen wi'j ok wel mar dat Pieter vaeke de hiele dag tot 't raem uut staot te kieken, dat ha'k niet van him docht.

Tot nao de klokke van halvetienen gong hi'j deur. Zien laeste opdracht van disse aovend was 't opgeven van niet te zunig huuswark. Opni'j begon hi'j briefies uut te dielen en daor mossen wi'j dan thuus mar es naor kieken. In de gauwegiet en an al dat thuuswark he'k al zien, dat Pieter him, ok nao vanaovend nog, in zien gedaachten nog vaeke een schoelemeester vulen zal. Mar 't was vanaovend opni'j wel de muuite weerd om hierhenne te kommen. Aankem/Toekem weke mar weer es kieken.

Wakker van Viene
21-02-2002 (4-de aovend) HB

Et eerste ure van disse aovend moest ik et laoten ofweten deur een slim geval in de femielie. Nog krek veur de koffie kwam ik binnenvalen. Zo te zien was elkeniene veerders wel al anscheuven. Veur et eerst was de leiding van disse aovend in hanen van Henk Bloemhoff. Al naor gelaank de aovend vodderde wa'k eins mar wat bliede da'k wat laeter kommen was. Wat kon disse meneer Bloemhoff alderverschrikelikst aemelen over kommagies, punties, dee's en tee's. Niet dat de man gien geliek hadde of niet aordig was, mar ...

An de haand van een deur himzels schreven boekien "Hoe schrijf je 't Stellingwerfs?" gongen wi'j et hiele alfabet deur. Een gelok bi'j een ongelok was wel, dat een hieleboel woorties niet altied allienig mar goed schreven weren zoas et in zien boekien ston, mar dat er nog pattie aandere meugelikheden wezen zollen. Mar et liefst zag Henk et zo as et in zien boek beschreven was. Dat zol ik ok zegt hebben, as ik zoe'n mooi boekien schreven hadde.

Doe et oons mittertied haost te vule wodde, kwam Henk mit een diktee anzetten. Ie konnen an zien gezicht zien dat hi'j d'r aordighied an kreeg as bi'j mennig van oons de zwietdruppelties op et blattien pepier veulen. Hoe meer zwiet, destemeer Henk zien heufd begon te glimmen van -ik daenke- plezier. Et diktee gong over maegies (gien maechies) die heur hanen (gien haanden) beter mit ziepe wasken konnen. De twiede riegel gong over grös dat te kot mi'jd was. Zo gong et mar deur mit een flinke bujje in de vaort van Appelsche die ok al stiefvol mit plezierboties lag. Toen d'r ok nog oolde vrommesies anfietsen kwamen die goenend zochten die an et eierzuken wezen zollen, doe hadde ik de boek wel vol.

Nao opni'j weer een slag deur zien boekien mossen wi'j doe as een volleerd redaktiemitwarker van een kraante, in een stokmennig kraanteriegels de verkeerd schreven woorden deurhaelen. Et bleken riegelties uut een veurseleksie van et 'groot Stellingwarver diktee' te wezen. Nog mar net an de helte zi'j Henk dawwe hier toch mar mit opholen mossen en dawwe de rest thuus mar naokieken mossen. De man scheen d'r warkelik plezier an te beleven dat wi'j et mitmekere zo muuilik hadden. Een, bliekber echt schreven stokkien uut een kraante, van Jehannes Stellingwerf gong mi'j haost te veer om mi'j daor warkelik mit bezig te holen. 't Was nog mar krek halftiene doe Henk aendelik ophul mit zien pesteri'je. Aanders kan ik et niet zien.

As huuswark mossen wi'j de eerste 24 bladzieden uut Henk zien boekien de volgende weke uut 't heufd leren. De al eerder nuumde kraante-riegelties mossen wi'j nog naokieken en dat stokkien tekst van Jehannes Stellingwerf bestuderen. Ik geef et je te doen! Allienig al die 24 bladzieden! Gelokkig begint et boek pas bi'j bladziede vieve mit een 'woord vooraf', zodawwe de aldereerste viere al gauw verdiend hebben. Op et blatziede viere in dat boekien ston, dat veur wat de centeraosie anbelangt, de perveensie Fryslân mithulpen het. Daor kan'k mi'j toch eins niks bi'j veurstellen. Dat Fryslân investeert in et Stellingwarfs! Of 't moet al om een hiel bescheiden bedraggien gaon.

Wakker van Viene
28-02-2002 (5-de aovend) PJ

Wat de kommunikaosie angiet liekt d'r niks mis mit de Stellingwarver Schrieversronte. Pieter Jonker hadde van Henk Bloemhoff goed deurkregen wat wi'j as huuswark te doen hadden. Zodoende kon Pieter d'r ok niet omhenne om disse aovend te beginnen mit et naokieken en overheuren van dat huuswark. Et stokkien schriefwark van Jehannes Stellingwerf he'k geleuf ik wel drie keer lezen mar nog hieltied niet begrepen. Ie moe'n d'r toch niet an daenken daj' een zinnigien as "Tjonge jonge ! wat vol en wat waarm en wat drok en wat té vol en wat té waarm en wat té drok ..." uut jow eigen grieze massa ontsnappen laoten moeten, om as Stellingwarver schriever naeme te kriegen? A'k 'em es tegenkomme, wi'k Johan V. nog es vraogen as die misschien ok zo begonnen is.

An de haand van et 'gele boekien' het Pieter oons perbeerd uut te leggen van et hoe en waoromme van verschillende woorties en uutdrokkings. Een riegel liekas "De kort klinkende a wordt dus met een a geschreven", daor ha'k et vanzels niet al te muuilik mit. Mar as d'r dan vot achteran staot dat 'arf' en 'nargens' mit een lange aa zegd en toch mit een kotte a schreven wodden, dan krieg ik et weer slim benauwd. De aovend mocht om mi'j wel weer veurbi'j wezen. Mar nee heur, et hul mar niet op. Woorden as "hujjinge" en "dri'jen" en zo, die bin toch niet te begriepen?

Krek doe'k docht dat disse soorte van woorties wel zo ongeveer et slimste van disse kursus weren zollen, begon Pieter over 'Moeilijke verbindingen'. Now moe'k jim zeggen da'k persoonlik al es eerder een 'moeilijke verbinding' angaon bin, mar dat ston in gien vergeliek mit wawwe no te heuren kregen. Ja, jow heuren et goed, "wawwe". En et bleef niet bi'j dat iene "wawwe", och heden nee. Awwe, biwwe, dawwe, hewwe, hawwe, kuwwe, kowwe, kwawwe, mawwe, mowwe, wiwwe, wowwe, zowwe en zuwwe. 't Is toch niet te geleuven dat bevobbeld een 'Import Hollander' hier ooit wat van snappen zal! As echte Stellingwarver hebbe ik d'r al genoeg muuite mit.

Nao et anheuren van zoe'n 'om-te-lachen' riegel woorties, wa'k bliede dat et toch zo stiekeman bi'j half tiene wodden was. 't Was mi'j now wel hielendal duudlik; Pieter het bliekber vrogger echt een schoelmeester west. Disse man kon et ok niet laoten om oons mit een protte huuswark op te zaedelen. Wi'j kregen een stokmennig briefies mit. Iene over "Inkelvoold en meervoold", een ere over "Verkleinwoorden", een stok "Nederlandse tekst" en een "Oefening 1". Pieter, Henk en nog een stokmennig bin -geleuf ik- heur volle warktied in de weer mit et Stellingwarfs. Zi'j staon d'r bliekber niet iens bi'j stille, dat wi'j -de meersten van oons- et d'r even bi'j doen moeten. Volgende weke mar weer es kieken.

Wakker van Viene
07-03-2002 (6-de aovend) PJ

Wi'j mienden dawwe niet al te laete ankwammen disse aovend mar et leek wel as wi'j vusen te laete weren. Et was ja al een geroezemoes van jewelste in de 'grote zael' van oons klubhuus. Wat bleek now? In plak van Henk Bloemhoff mos Pieter disse aovend ok weer opdraeven en daor hadde hi'j niet al te vule nocht an. Pieter zien perti'j had 's aovens te veuren aordig verleuren in de verkiezings veur de leden van de gemienteraod. Et was an zien stemming goed te marken. Woest zette Pieter uutaende mit et naokieken van et huuswark van de veurige weke. Hi'j had oons doe al waorschouwd niet te wachten mit et maeken daorvan. Van inkelvoold naor meervoold, bleek veur de meersten van oons nog wel te doen. Dat een "buisien" een "kammeraotien" was, hadde ik trouwes nog nooit van heurd.

De verkleinwoorties gaven geleuf ik niet de meerste perblemen. Et verkleinen van een "kalf" tot "kalfien" ha'k as strikvraoge wel mooier bedaenken kunt deur bevobbeld et verkleinwoortien van "koe" te vraogen. Mar dan hadden zi'j vanzels "koegien" of mischien wel "koekien" hebben wilt. De vertaeling van de nederlandse tekst was goed te doen al ontston daorbi'j wel een boel diskussie. De meersten van oons hadden de woorties iene veur iene vertaeld in et Stellingwarfs. Gelokkig weren d'r een stokmennig die de hiele riegel over de kop haeld hadden en daormit opschreven zoas zoe'n Hollaans zinnegien, hier in disse kontreien zegt wodden zol.

De 'Oefening 1' leek de muuite niet mar d'r zat dan ok een addertien onder et grös. Wi'j mossen woorties -vervoegings van warkwoorden- invullen in de tegenwoordige tied. Dat was et slimste niet mar aj' klaor weren dan stonden d'r twie riegelties onder die je vernaggelden. "Now dezelde zinnegies in de verleden tied" en "Kun jim van disse zinnegies ok een zinnegies maeken mit een voltooid dielwoord?". Ja, waor, zo ston et op et briefien "van disse zinnegies een zinnegies maeken". En disse meensken zullen oons wat leren? Zi'j maeken oons mar wat wies! Ik hebbe toch mar an disse wiesmaekeri'je mitwarkt deur an de vraogde opdracht te voldoen.

't Leup al aordig tegen de koffie doe wi'j nog even slim an 't wark zet wodden. "In elke zin zitten twie fouten. Streep ze an en verbeter de fouten". Opni'j ontstaot dan vanzels weer diskussie over aj' argens "frolik" of "vrolik" van wodden. Ik kan jow zeggen dat ik in't Hollaans wel es argens "vrolijk van" wodden kan, mar in't kroem wor ik argens "bliede omme". De volgende opdracht was "Zet een krinkien om de goeie schriefwieze". In dit stok weren "kroje/krooie", "gruuien/greuien" en "mujke/muuike" mischien wel de meerst moeilike woorden. Duudlik was wel dat et een "klarre" wezen mos en gien "kladde". In de vuuftig zinnegies kwam ik d'r mit mien drie fouten, aordig vanof donkt mi'j zo.

Nao dawwe ombeurten een riegel op et bod schrieven mossen en daorbi'j een vertaelslag maeken mossen van et Hollaans naor et Stellingwarfs kwam -veurwat mi'j betreft- iene van de beste onderdielen van disse kursus. Let op, et is veur mi'j nog altied een 'kennismaeking' mit et Stellingwarfs. Van de koffie tot et aende van de aovend -en et wodde nogal wat laeter- het Pieter verteld van et ontstaon en et plak van oonze Stellingwarver tael. An de haand van opmarkings of et Stellingwarfs een tael of een dialekt is, ontstaon now ienkeer aordige diskussies. Daorbi'j koj' niet alliennig meer te weten over et Stellingwarfs mar minstens zovule over de meensken die heur stellings verdedegen.

Et schient now zo te wezen dat et Stellingwarfs wel een tael is, mar et het gien hoge officiele erkenning van de rieksoverhied. Pieter had et nog over et diel twie of drie van et haandvest van europese streektaelen. De schrieversronte is d'r now sund jaor en dag mit in de weer om -tegaere mit Grunningen, Drente en Overiesel- et Stellingwarfs bi'j de europese kommissie onder diel drie van et haandvest te kriegen. Niet de erkenning allienig is daorbi'j van belang mar (misschien wel) meer nog, de daorbi'j heurende centeraosie. Zo as omtrent overal veur, is d'r ok veur streektaelen een pottien in Europa. Doe oons achterof blieken dee dat Pieter vertelsgewieze veurlezen hadde uut "Oonze tael, oonze zorg!" van Henk Bloemhoff, het hi'j oons mar een kopie van dat stokkien (uut de ovend?) mitgeven.

Dat stokkien (Oonze tael, oonze zorg!) dawwe mitkregen het mi'j laeter thuus nog slim bezigholen. Liekegoed om de 'stand-van-zaken' as om de schriefwieze van -toch wel- een 'echte' Stellingwarver schriever. As kursist van disse kennismaekingskursus he'k dat stok schrieveri'je es hiel kritisch (positief bedoeld heur) bekeken. Een stok of wat zinnegies veulen mi'j op zoas bevobbeld "... netuurlik is oons Stellingwarfs een tael krek as aandere taelen...". Aj' et begrip van 'tael' ommeheinen in een raem van 'kommunikaosiemiddel', dan zal Henk wis geliek hebben. As een tael ofhangt van een erkenning van de rieksoverhied dan is oons Stellingwarfs dus duudlik gien tael mar een dialekt, liekt mi'j.

"De Schrieversronte het him d'r indertied beheurlik veur inspand, oonze gemientebesturen alliekegoed en ok de perveensie ston d'r dus aachter". Mit dat woortien 'dus' kan ik 't in dit verbaand niet hielendal iens wezen. "... weren ze bliede, omdat d'r zo gien anleiding meer wezen kon veur et gevuul daj' wat minderweerdigs praoten (kroem, dialekt, plat, boers en wat al niet)". Hoezo 'minderweerdigs'? Ik kan mi'j gien geval veurstellen waor aj' je 'minderweerdig' vulen moeten om de tael die aj' praoten. Dat kuj' allienig mar jezels anpraoten. Daenke hierbi'j bevobbeld es an de klik-klak geluden van de Aboriginals. Strek toch de rogge, mit de kop d'r recht bovenop!

Veerderop -in de twiede alinea- schrift Henk: "Nao de erkenning onder diel II in 1995 ...". In 't begin van zien stokkien het hi'j et d'r over dat een "... officiele erkenning van de rieksoverhied was d'r tot oktober 1995 niet". Of hi'j zet mi'j hier op et verkeerde bien, of ik begiepe d'r hielendal niks van. Op disse meniere zo'k nog wel even deurgaon kunnen op dit bar ambtelik schreven stokkien, mar da's niet mien bedoeling. Wa'k mar zeggen wol is, dat zi'j mi'j op disse kursus hieltied weer zeggen, da'k goed op de schriefwieze van 'betrouwbare' schrievers letten moet. Mar ... hoe moe'k d'r now mit an as d'r bi'j elke zin van zoe'n schriever, zoevule vraogen bi'j mi'j opkommen?

Wakker van Viene
14-03-2002 (7-de aovend) GL

Geert Lantinga hadde vanaovend de leiding. 't Was nog mar krek halfachte wodden en daor zette hi'j al uut aende. De 'over-de-kop' projektor kwam inne braand en daor gong 't henne. Wi'j broesden in een ure tied, van meer as 10.000 jaor veur Christus tot now an toe. Man, man, wat kan die Geert ommeraek vertellen. De eerste iestied, de twiede iestied en ok nog een dadde iestied; et kon niet op. Nao alle iestieden was d'r ok nog een stientied, een iezertied en een broonstied. Hieleven he'k perbeerd om wat antekenings te maeken mar deur Geert zien rappe praoten, kon'k dat al gauw niet meer bi'jbiezen. Dat he'k dan veerder ok mar zitten laoten (niet "laoten zitten" zoas Geert vaeke zegd).

In de laeste iestied -zo he'k begrepen- bin d'r een peer grote iesbrokken van de noordpool hielendal tot hier an toe zwommen en hebben doe et laand hier in de Rijndelta wat opscheuven. Daoruut zollen de stokmennig heuvelroggen die we hier now nog kennen, ontstaaon wezen, zoas de Drentse heuvelrogge en de Woldbarg bi'j Stienwiek. Dat verschoeven van dat ies omtrent 8.000 veur Christus, het ok een protte stienen van Noorwegen hierhenne sleept. Tegaere mit de protte stienties die hier al lagen uut de tied van de Rijndelta, zitten wi'j hier dus nog hieltied in et stienen tiedpark. Geert had een hiele grote kiste mit stienen mitneumen om oons zien te laoten (niet om oons te "laoten zien"). Niet da'k d'r nao 6 aovends al een protte verstaand van hebbe, mar van Geert he'k vaeke de indrok dat hi'j Stellingwarfs praot in een Hollaanse volgorde van zien bruukte woorden. En dan praot hi'j ok nog zo rad dat hi'j himzels bi'jtieden veurbi'j praot. Dan is hi'j al mit de volgende riegel doende wielst hi'j de veurige nog niet hielendal ofmaekt het. Wonderlik! En toch blieft et slim spannend wat hi'j allemaole te vertellen het.

Aenlik hadde Geert gien tied veur de koffie. Mar deurdat wi'j nogal androngen, mos dat dan toch mar. Al onder de koffie zette Geert weer uutaende mit een deur himzels maekte diaserie. De meerste foto's weren uut de locht neumen. Opni'j kon Geert d'r meraokels bi'j vertellen. Hi'j zag op die dia's ok meer dan dat ik ooit zien kon. Vaeke was et plaetien krek wegdri'jd op et stuit dat ik deurkreeg waor a'k was. Et zal an mi'j legen hebben. D'r wodt wel vaeker zegd da'k wat kalm-an van begrip binne. Wa'k wel mitkregen hebbe van al die mooie plaeties daj' nao zoe'n laank skoft nog zoe duudlik zien kunnen waoras ooit dobben en petgatten bestaon hebben. Ok al is et laand al tachtig keer ommeploegd, vanuut de locht ku'j nog persies zien hoe zoe'n ronde dobbe ooit west het. Op dezelde wieze koj' ok goed zien hoe bevobbeld de Kuunder verkanalisseerd worden is. Zoe now en dan is d'r bliekber een omhael ofkapt deur daor een stokkien rechtuut te greven. De oolde loop van de oorspronkelike revier ku'j op Geert zien dia's dan toch nog weeromme vienen.

As 'man bi'j de Perveensie' is Geert bliekber ok een protte betrokken west bi'j opgrevings en zo. Veural in disse omgeving. Van Holtwolde vertelde hi'j dat daor de Hamburger Cultuur ontstaon was. Doe hi'j anstipte dat et "Hamburger Cultuur" aenliks "Hamburg Cultuur" wezen mos wa'k even de draod kwiet. Ik had altied begrepen dat de Hamburger Cultuur deur McDonalds uutvunnen was. Wieder gong et weer. Over et 'Vri'je laand van de Stellingwarven', een Dutse meneer Von Saksen en de Bischop van Utrecht. Een kesteel bi'j Vollenhove is een stokmennig keer deur de Stellingwarvers bestormd. Soms deden de Stellingwarvers dat allienig, soms mit hulpe van de Schoterlanders.

Geert had allemaole stienen in zien deusien die hi'j al es vunnen (of kregen) had. Now ha'k eerder wel es een vuurstientien zien, mar zokken as Geert bi'j him had, nee, zo ha'k ze nog nooit zien. Een verschrikkelike hakbiele van vuurstien waor ik zoemar bi'j wegdromen kon. Ik zag et hielendal veur mi'j: As man was ik van de jacht weerommekommen, hadde de buit ofdreugen an de vrouw, die dan mit zoe'n grote vuurstienen hakbiele in de weer gaot om et beest te slachten, te bakken en te braoden... Ik was mit een kammeraod wat in't schaad onder een boom zitten gaon mit een pottien bier -in beide hanen iene-, dat de vrouw 's morgens brouwd hadde. Verduld, alweer gien tied veur mien dromeri'je.

Geert had ok een stien bi'j him waor eerdgas in zeten hadde. Dat gas was inmiddels al opstookt mar de stien was d'r nog. 'k Vreug nog even wie as dat gas d'r dan eerst instopt hadde. Volgens Geert kwam dat uut et binnenste van oonze eerde. Daor kookt en borrelt et nog altied en as d'r dan bepaolde laogen van verschillende grondsoorten overmekeer scheuven weren, dan kon daor et gas veur lange tied in beweert blieven. Now begriep ik dus ok zoe'n betien dat dat dus wel aordig uutkommen kan mit et begin van zien verhael over de laeste iestied en zo. Daenke now niet dat et mit al die stienen klaor was. Nee, Geert had ok nog hiele hadde turfstienen bi'j zich. Et leek op stien mar aj' 't zien wollen dan koj' d'r ok nog turf in zien. Al mit al, meraokels mooie stienen en nog mooiere verhaelen. Wat slim zuunig an tied, of wat te vule verhaelen.

Wakker van Viene
21-03-2002 (8-ste aovend) GBD

Gelokkig, daor was Grietje weer vanaovend! Zi'j begon (jammergenog) al geliek te zeggen dat dit heur laeste aovend van disse kursus wezen zol. Op et examen (op zaoterdag 13 april) zowwe heur wel opni'j treffen. Die dattien april -scheut mi'j deur 't heufd-, waor wa'k die al es eerder tegenkomen? Doe scheut 't mi'j te binnen. Dat was de daotem van de dag van de bevri'jdinge van de Stellingwarven. Daoromme ha'j in Oosterwolde vanzels ok een dattien-aprilstraote en zo. Dat ze now krek op disse dag et examen holen!

Ik blieve mi'j verwonderen, hoe as Grietje zoe'n aovend vullen kan mit ofwisselend wat lezen, schrieven en luusteren. Veural, luusteren. Of zol 't an mi'j liggen? Zo'k van huus uut wat luïg anlegd wezen misschien? Wi'j hebben disse aovend hiel wat gedichies en verhaelties lezen en anheurd. Bi'j elk stokkien het Grietje et ien en aander verteld van de schriever(ster). D'r kwammen hiel wat boektitels en naemen veurbi'j van Stellingwarver schrievers(sters) zoas o.e. "Et maonetreintien". Een kienderboekien van Wil Vening. De gedichtenbundel "Aosem" van Anke Hoornstra. En zo nog vule meer. 'k Kreeg de indrok dat Grietje zels, et wark van Harm Houtman slim waarderen kon. Uut zien bundel "Laot him niet valen" hebben wi'j nogal wat (drama) gedichies bespreuken.

Et leek mi'j toe dat Grietje ok wat een zwak hadde veur Jouk (Marinus Bakker). Over zien wark raekte zi'j ok mar niet uutpraot. Vanzels wodden al die aanderen ok niet vergeten zoas: Philomene, Johan, Klaas, Fokke, Benny, Lily, Oene, Dirk Kerst, Jan, Knillis, Pieter, Zwaantje, Lamkje, Peggy, Henk, Hendrik en nog vule meer. Bi'j elke schriever(ster) wus Grietje wel wat feitelikheden, een mooi verhael of een andaenkens-weerdige anekdote te vertellen. Zo was zi'j al es een keer mit Jouk -veur de Schrieversronte- op pad west, doe de auto van Jouk et begeven hadde. Een boertien uut de buurt had hun doe veerder hulpen. Jouk hadde van et veurval geliek een grappien maekt daj' laeter in zien boekien "Wille op 'e brille" weeromme vienen konnen.

Nao ombeurten een betien lezen, mos d'r vanzels ok neudig es weer wat schreven wodden. Grietje haelde een groot stok pepier te veurschien dat -zo zee zi'j- in de laegste klassen van de laegere schoelen uutdield wodde. Zi'j las daoruut veur en kwam zoe now en dan een woord tegen dawwe opschrieven mossen. Woorden zoas: mitien, aenlik, vandaege, paosketoeke, bi'jgelieks, dudelik, uutkieken, veurjaor, aorig en zunnegien. Later kregen wi'j heur blattien van schoele deur de hanen en konnen wi'j oons wark naokieken. An de haand van wat veurbeelden hewwe Benny Holtrop ok uutbreided deurneumen. Benny schreef bevobbeld hiel wat stokkies in de (meerst) regionaole kraanten. Hiel bekend bin zien stokkies in 'Uut de Pultrum' en 'Op 'e schostienmaantel' wodden.

Even tussendeur:
Ik, as Ni'jebekoper, kan vanzels -en veural ok- niet om Henk Bloemhoff henne, as -toch wel- een belangriek warker an de Stellingwarver tael. Henk wodde in 1948 in Ni'jberkoop geboren. Vanwegens zien slimme gewetensnood om bi'j 't leger te dienen, is hi'j om zien negentiende henne, in Kamp Vledder te wark steld wodden. Daor kwam hi'j in de kunde mit et wark van Hendrik Johannes Bergveld. Misschien wel juust omdat hi'j disse tael -zien eigen moekestael- zo aordig vun, ging Henk laeter studeren an de Rieks Universiteit van Grunningen. Iene van zien eerste warken was een saemenstelling van de bundel "De oolde pook" van H.J. Bergveld. Disse saemenstelling dee hi'j doedestieds op verzuuk van de Kulturele Raod van Ooststellingwarf.

Om-en-bi'j 1970 begon Henk stokkies in en over et Stellingwarfs te publiseren. Eerst in et Berkoper dörpskraantien "De Dreyer" en laeter ok in et Nedersaksische blad "De Pennevoegel". Zien eerste dichtbundel "Foddelpenneri'j" wodde uutgeven deur de Stellingwarver Schrieversronte in 1974. Gaondeweg het Henk ok lieties schreven waor hi'jzels ok de meziek bi'j maekte. As zinger/entertainer het Henk doende west bi'j et "Harbargespul". Al sund de zeuventiger jaoren was hi'j Stellingwarver woorden an et vergeren. Daoruut wodt op 't heden et Stellingwarfs Woordenboek gaersteld. Hi'j is al mit vier dielen klaor. Et eerste diel kwam uut in 1994. In 1991 haelde Henk zien bulle (wodde "Dr. H. Bloemhoff") mit zien proefwarkstok "Fonologie en morfologie van het Stellingwerfs". Oprecht en letterlik dus een 'drokte-maeker-doktor' altied doende mit oonze tael.

Tot zoveer even et tussendeurtien. Tot zoveer trouwes ok mien verslag van disse aovend. Volgende weke donderdag mar weer op naor Berkoop.

Wakker van Viene
28-03-2002 (9-de aovend) HB

'k Wil 't niet tot mien gewoonte rekenen om te laete op een ofspraoke te kommen, mar soms is 't niet aanders. Zoas vandaege. As kleine zelsstandige weren wi'j, mien Monique en ikke, vandaege naor een -veur oons slim belangrieke- klus in Ermelo op 'e Veluwe west. Doe wi'j om goed zes ure daor weg gongen raekten wi'j nogal vertiesd in langrekte riegel van auto's bi'j Zwolle. Jaoren leden was dat allienig nog mar een perbleem in et westen van 't laand. Tegenwoordig koj' 't hier in oonze kontri'jen ok hoe langer hoe vaeker tegen. 't Hul wel in da'k krek om halveaachten thuus kwam. Nao da'k gauw nog wat spullegies uutlaeded hadde, bin'k vlogge naor Berkoop reizigd. Iedereiene was d'r vanzels al en Henk Bloemhoff hadde 't hoogste woord. Dat zol disse aovend ok zo blieven.

An de haand van een pepieren schema over de germaanse indielings van taelen en dialekten het Henk oons perbeerd uut te leggen hoe as wi'j an oons Stellingwarver spraoke kommen. Hi'j begon zoe'n twie tot drieduzend jaor veur Christus mit 't Oerindoëuropees. Tot die groep beheuren o.e. et Letien, Grieks, Sanskrit, Keltisch en zo meer. Rond ongeveer 500 veur Christus nuumt hi'j 't Oergermaans as een bekende tael. An et begin van oonze jaortelling hiet et Oergermaans dan, et Gemiengermaans. Alweer zoe'n 500 jaor veerder ontstaon daorvan dan et Oeroostgermaans mit et Gotisch as veurbield. Et Oernoordgermaans mit de Oldnoorse taelen die heur veerder ontwikkelden tot de tegenwoordige skandinavische taelen. Wi'j volgden et Oerwestgermaans dat even laeter et Ooldwestgermaans nuumt wodde.

Dit Ooldwestgermaans bleef in de binnelanen bestaon as niet-ingweoons Westgermaans. Deur invloeden van kustbewoners en deur stammevorming ontston d'r ok een ingweoons Westgermaans. Zo tussen vuufhonderd en duzend jaor nao Christus is et niet-ingweoons Wgm. verwodden tot de Ooldhoogduutse en de Ooldnederfrankische dialekten. Uut et Ooldhoogduuts komt laeter et Ni'jhoogduuts en et nowdaegse Standerdduuts. De Ooldnederfrankische dialekten splissen zich dan op in twie stomings. Et Oost mit et Rijnlaans en Limburgs, en et West mit Braobaans en Utrechts as dialekten. Wi'j, as Stellingwarvers, vervolgen oons pad mit de ingweoons Westgermaanse stroming die in diezelde tied oppat wodt in: Ingweoonskust-, Ooldsaksich-, Ooldfries- en Angelsaksisch dialekt.

Uut et Ingweoonskustdialekt is laeter et Zeeuws-Hollaans en et Vlaams ontstaon. Rond die tied -et jaor 1600- is ok et Algemien Beschaafd Nederlaans ontstaon. Ooldfries is verwodden tot de Ni'jfriese dialekten, en et Angelsaksisch tot et Standerd Ingels mit heur verschillende dialekten. Et Stellingwarfs ten slotte komt as Noordoostelik dialekt vot uut et Ooldsaksich. Van 't begin tot an et aende koj' an Henk vernemen dat dit terrein zien wark, en meer nog, ok zien grote hobby was. Tussen de opsommings deur, hadde Henk soms mooie anekdotes die veulal begonnen mit "Jow moe'n je veurstellen dat in die tied.....".

Nao dik een ure an't woord west te hebben, donkt mi'j dat Henk now wel haost es een druge mond hebben zol; en zin hebben zol an koffie. Now, dat mos dan mar vlogge even, mar aenliks was d'r gien tied veur. Al onder de koffie pakte hi'j zien 'gele boekien' en begon op bladziede vierentwintig mit zien uutleg over muuilike verbiendings en zo. Veerder kwammen de verklein- en warkwoordsvormen an bod. De persoonsvormen vleugen in zoewel de tegenwoordige tied as de verleden tied deur de kaemer, krek as de gebiedende wieze en de deelwoorden. Gelokkig veur oons is Henk zien 'gele boekien' niet al te dikke (dan zol 't vanzels ok een 'geel boek' nuumd wezen), zodat hi'j ofsleut mit de heufdvormen van de starke en onriegelmaotige warkwoorden.

As een echte schoelemeester mos d'r vanaovend toch ok nog even een diktee an te pas kommen. Eerste zinnegien: D'r staot niet vule waeter in de vaort, mar bi'j de sluus is et wel diepe, now? De volgende: Aj' in de baarm staon en een lange stok in de hanen holen, kuj' de bojem iens niet raeken. Zo gong dat nog een schoffien an. Bi'j een protte woorties is't de bedoeling daj' d'r instinken mit et verkeerd schrieven van de "ae" en de "ao" klaank. De dubbele punties op de "ö", "mi'jen", "hujjen", "goenend", "zoenend" en "een wiefien die in de zunne ligt te blaekeren"; allemaole instinkerties! Op 't zelde pepiertien stonnen nog meer riegelties. Die mossen wi'j mar mitnemen naor huus, as huuswark. En et huuswark van de veurige weke mossen wi'j mar op een staepeltien leggen. Dat zol Henk dan gaondeweg de kommende weke wel even naokieken.

Wakker van Viene (HB)
04-04-2002 (10-de en laeste aovend)

'k Was, zo nao zeuvenen al, eins krek wat te laete uut Hollaand weerommekommen vanaovend. Doe Michel mi'j ophaelen wol veur de laeste kursusaovend, zat ik dan ok krek an mien eerste bakkien koffie. Vlogge toogden wi'j naor Berkoop. De meersten weren d'r al en Henk Bloemhoff was 'oonze man' vanaovend. Hi'j was al drok doende mit et weerommegeven van et huuswark van veurige weke. Dat hadde hi'j thuus even naokeken. Wi'j begonnen vanaovend mit et invullen van woorties in de verleden en tegenwoordige tied in zinnegies as "Et maegien vul naor beneden" en "De regen göt bi'j bakken vol uut de locht". Veerder mos d'r hier-en-daor een riegeltien vertaeld wodden zoas van "Hij bood duizend gulden" naor "Hi'j beud duzend gulden". Uut wat meer-keuze-vraogen mossen wi'j de verkeerd spelde zinnegies wegstrepen. 'Ontvalen', 'anduden' en 'doen kunnen' weren ok nog een paer woorties waor wi'j wel wat uutleg bi'j bruken konnen.

Nao de koffie mossen wi'j een stok of 10 riegelties tekst ommezetten van et Hollaans naor et Stellingwarfs. Zinnegies as "Ze snijdt zich in haar vinger", "Konden jullie het niet uithouden?" en "Je had het kunnen weten", mossen wi'j an de hand van et 'gele boekien' vertaelen. Bi'j zien uutleg greep Henk graeg naor dat boekien en vertelde d'r wiedwreidig bi'j, over et hoe en waoromme. 't Was al haost weer de hoogste tied om d'r mit op te holen mar Henk kon 't niet naolaoten om ok nog even een diktee te geven. Dat gong over "Wi'j hopen daj'm een mooie dag hebben", "Een oolde karke in een klein dörpien", "Boeren die in de hujjinge even piepschoft holen" en "Honnen mit kotte statten". An zien gezichte koj' zien dat Henk eins nog wel even deurgaon wol, mar hi'j begreep ok wel dat halftiene, halftiene is. Bi'j et uutgaon van de schoele kregen wi'j nog een kevot mit, mit de speulriegels veur de examendag op zaoterdag 13 april.

Dat examen, dat zal mi'j nog wat wodden! Et staot onder toezicht van et Nedersaksich Instituut van Rieks Universiteit Grunningen (naor ik verwaachte een bi'jbaentien van Henk?) en et begint al om tien ure morgens. Zi'j willen beginnen mit et schriftelik examen. Dat zal bestaon uut een diktee van een stok of tien riegelties en et schrieven van een opdracht. Bi'j die opdracht meugen wi'j gebruuk maeken van et materiaol dawwe van de kursusleiding kregen hebben. Dan holen wi'j even piepschoft en gaon dan veerder mit een stokkien kreatief schrieven. Dat kreatief schrieven holt in dawwe uut een lissien mit onderwarpen, iene uutzuken meugen, en daor dan een verhaeltien of een gedichien over schrieven meugen. (Meugen? Moeten zullen ze bedoelen!)

Middags wodt et mondeling examen ofneumen. Zi'j gaon d'r vanuut dawwe de vier boeken, die wi'j an et begin van de kursus mitkregen hebben, dan uutlezen hebben en dawwe de "Historische opdracht" van Geert maekt hebben. Et mondelinge examen is in twie stokken knipt. Et iene pat gaot over de geschiedenis van de Stellingwarven en et aandere pat gaot over de Stellingwarver schrievers en heur boeken, de Taelfemilie en de erkenning van et Stellingwarfs. Daornao is d'r een half ure beraod op hoog nivo. Aj' gelok hebben dan zuj' om een ure of drie henne et diploma anrikt kriegen deur de veurzitter van de Schrieversronte, dhr. Simon ter Heide uut Berkoop. Wi'j moe'n mar es kieken hjoe 't komt ...

Bemarkings mit 'Man en Peerd' van 'Wakker van Viene'

Mit de verkiezings veur de leden van de gemeenteraod nog vasse in de grieze masse, kwam et volgende bi'j mi'j op. D'r wodt tegenwoordig van iene as Ad Melkert wel es zegt dat hi'j, en ok zien perti'j -toch de perti'j van et volk- te veer van 't volk ofstiet. Dat zie'k bi'j disse klub ok wel es veurkommen in ... bevobbeld de ledenwarfaktie in Ni'jeberkoop. Oons dorpsblattien 'De dorpsomroeper' het altied verlet van een stokkien schrievri'je. Wat is d'r now mooier as een peer weken veur et holen van een ledenwerfaktie, alvast een stokkien promosie te maeken in zoe'n dörpskraantien. Et kost niks en de redaktie van et kraantien is d'r stikwies mit. Mar nee heur, ie heuren ze (de Schrieversronte) d'r niet over. Now ja, een makkelik inlegvellegien mitgeven op et laeste mement. Dat kon nog krek.

In disse kursus is mi'j wel een peer keer bleken dat de 'Ronte' een groepien meensken is die bar antoesiast argens an beginnen mar al rap heurzels isoleren van et aandere pat van et volk. Zo vun ik bevobbeld dat (nao de eerste) de zesde en de negende aovend et kennismaeken mit de tael en kultuur, gelokkig toch nog wat brieder belocht wodde as de hieltied alliennig mar dat gedoe over de preciese schriefwieze van punties, kommagies en epestrofen. Dat precies goed schrieven dat komt laeter wel, daenke ik dan. Laot mi'j asjeblieft eerst mar es 'kennismaeken'. As wi'j -as kursisten- dat verleden, heden en toekomst intressant genoeg vienen, dan kommen wi'j vanzels wel weer veur een vervolgkursus.

As jim oons al te vule ofschrikken mit (te vroeg) de naodrok te leggen op de preciese schriefwieze, dan bin'k zoe bange daj'm een groot pat van de meensken wat te bange maeken veur een naodere kennismaeking. In dit verbaand wi'k zeker Grietje nog even naor veuren haelen as mien bovenste-beste kursus-juffer. Daor kun' al die manlu (Geert, Henk en Pieter) lang niet tegenop! Grietje is -veur wat mi'j anbelangt- de ienige die bi'j mi'j et gevuul overbracht dat ze et veur óóns dee. De manlu-kursus-leiders, mit Geert en Henk veurop lieden een betien -zo liekt et wel- an et eerdernuumde 'Melkert-syndroom'.

Niet in et laeste plak verwaachtte ik niet allienig een kennismaeken mit de Stellingwarver tael en disse klub, mar veural ok mit aandere culurele utings zoas bevobbeld schilderkeunst, holtfieken, beeldwark en zo.

Ledenwinaktie in Ni'jeberkoop op 16 meert 2002.

Zoemar op een morgen in 't laeste van februari wodde d'r bi'j oons anbeld. D'r ston een man veur de deure die himzels veurstelde as Ate Mulder en hi'j zee dat hi'j in de promosie- en publiciteits-kommisie van de Schrieversronte zat. Ik zegge "man kom d'r in". Mit een peer koemegies koffie en een plakkien koeke hebben wi'j doe een gezellig uurtien kletst (mit recht 'kletst') over de Schrieversronte en de bedoelings van zien bezuuk. Uutaendelik wol hi'j mi'j vraogen a'k mithelpen wol mit een ledenwin-aktie in Ni'jeberkoop. Die zol holen wodden op zaoterdag 16 meert. Tegen disse man en zien veurstel veur dit goeie doel, kon ik vanzels gien 'nee' zeggen.

Op die zaoterdag biwwe om een ure of negen 's morgens bi'jmekaer kommen in 't cafe "Boszicht" van Ni'jeberkoop. Een man/vrouw of tiene kwammen achtermekaere binnenroegelen. Tiedens een bakkien koffie mit koeke biwwe indield wodden in groepies van twieman/vouw en kregen daorbi'j een routeplan anrikt. Ik wodde mit Henk de Vries (de veurzitter van disse kommisie en al jaoren verkoper van volksauto's) opzaedeld en speulde veerders een thuuswedstried op de Grindweg. Al bi'j et eerste huus was 't geliek raek. Nao dawwe oons netties veursteld hadden an een mooi vrommesien (Henk is bi'jtieden een echte 'heer'), wodden wi'j binnenvraogd. In huus leup een klein mannegien van een jaor of vieve.

De mevrouw praotte et honderduut over "hoe mooiwonen ze et hier wel vun as import-Stellingwarver" en dat zi'j "van oorsprong uut Tynaarlo kwam". Een taelgebied, een betien vergeliekber mit dat hier in de Stellingwarven vun ze. Zi'j wol graeg lid wodden van disse klub. Mit et uutzuken van een stok of vier boekies had ze wat meer muuite. Daor hebben wi'j heur dan ok mar even mit hulpen deur een kienderboekien ("Et maonetreintien" van Wil Vening) ommeraek an te priezen veur et kleine kereltien. Et boek "Op zoek naar de Stellingwarver identiteit" van Henk Bloemhoff leek oons wel aordig veur heur, om uut te vienen waoras zi'j now aendelik terechtekommen weren. Een romannegien en een muziek Cee-Dee maekten heur keuze uut vier boeken kompleet. Nao dat de haandtekening op pepier ston hebben wi'j heur -en zi'j oons- nog een goeie votzetting van disse dag toeweensked.

Van alle details van oonze bezuken za'k jim hier gien kond doen, mar ik kan jim wel zeggen dat wi'j ommeraek scoort hebben. Soms wel twie ni'je leden mit de daorbi'jheurende haandtekenings op ien adresse. Et hoeft donkt mi'j dan veerder ok gien betoog dat et tussen Henk, mi'j en et doel waoras wi'j veur stonnen, wel aordig 'klikte'. Mit oonze wiespraoteri'je kregen wi'j mennig man/vrouw antoesiast veur et lidmaotschop van oonze klub. Halverwegens de rit hadden wi'j de invulformulieren zels op. Doe bin wi'j dan mar gauw even naor mien Monique op nommer 18 gaon, om d'r een peer bi'j drokken te laoten. Oonze 'snelste score' hadden wi'j bi'j een femielie die we nog krek thuustroffen, mar op et punt stonnen om vot te gaon. Zi'j weren nog an et verbouwen en woonden hier ok nog niet warkelik. Binnen twie tellen hadden we ze op pepier staon. Et meerste wark hadden wi'j van iene die vreug of wi'j even weromme kommen wollen as "de vrouw" thuus was, want "die gaot over dat soorte van dingen". Dat hewwe doe mar toezegd. 's Aovens he'k er nog wel een ure gezellig zitten keuvelen over de MKZ-krisis, de gemeenteraodverkiezings tot an de daegelikse gaank van zaeken. Mar ok hier kreeg'k wel een haandtekening op pepier mit weeromme.

Jammer dat Henk beslist om ien ure in Butenpost wezen mos. Wi'j kwamen krek zoe'n betien op dreef. Mar wi'j hadden mitmekaer ofpraot dawwe om twelf ure weer in 't cafe weden zollen. Daor dee blieken dat de hiele aktie van die zaoterdagmorgen een dikke twintig ni'je leden opsmeten hadde. As 'topscoorders', ha'k dat nog graeg even mit Henk beklinken wild, mar hi'j mos beslist vot. Mit Ate he'k doe nog even waacht tot iederiene weer binnen was. Om een ure of iene bin'k mit een hiel goed gevuul weer thuuskommen nao disse opperbest slaegde aktie.

Opmarking.

Et is mi'j opvalen dat bi'j pattie meensken de name van Stellingwarver Schrieversronte wel bekend is mar dat zi'j over 't generaol niet al te vule weten over et wark en de daegelikse gaank van zaeken bi'j de Ronte. Zo gong et mi'jzels aenliks ok trouwes. Ik bin dan ok van gedachten dat d'r wel wat meer daon wodden mag an de kommunikaosie naor et volk toe (zie in dit vebaand ok mien opmarkings over et 'Melkert sydroom'). Et liekt mi'j bevobbeld een aordig idee om et wark van de Schrieversronte in elke uutgaove van de plaetselike dörpskraanties (iens in de maond of twie maonden) toe te lochten. Zoe'n dörpskraantien het haost elk dörp wel (Ni'jeberkoop de "Dorpsomroeper"; (Olde)Berkoop de "Dreyer") en zi'j bin meerstal slim bliede mit wat hapklaore brokkies ni'jsgierige/leesgraege tekst. Ik daenke d'r stark over om mar mit mi'jzels te beginnen. In oonze Dorpsomroeper wi'k mien schrieversloopbaene wel beginnen. 'k Waachte vanzels et examen eerst nog wel even of. Stel da'k ..... ie weten mar nooit, now?

Woord van daank.

Veur zoeveer as ik heur now mitmaekt hebbe, vien ik de Stellingwarver Schrieversronte een beheurlik antoesiaste klub van meensken. Elk op zien of heur eigen terrein, wet een protte en maekt d'r een hieleboel wark van. Veurnaemelik vri'jwilligerswark, he'k begrepen. De kennismaeking is mi'j goed genoeg bevalen om d'r nog een posien bi'j betrokken te willen blieven. Nao disse kursus en et examen hebben jim oons as echte schoelemeesters en juffer vanzels rappotciefers geven. Zonder daj'm daor omme vraogd hebben heb ik dat ok daon, mar dan ciefers over jim doen en laoten. Diplemaotiek zegd kriegen Geert, Henk en Pieter van mi'j een dikke voldoende en bin alledrieje aendigd op een dielde twiede plak. Mien grote winnaor as leidster van disse kursus is Grietje wodden. Veer veuruut komt zi'j op 't aldereerste plak. Mien oprecht miend 'dank-je-wel' is vanzels veur allemaole. Niet in 't laeste plak veur mien mede-kursisten. Zi'j hebben zorgd veur een hiel angenaem behangegien van de kursusruumte op de tieden dat ik daor ok was. En de kursusleiders Henk Bloemhoff, Pieter Jonker, Geert Lantinga en as laetste mar bovenal Grietje Bosma - Dijkstra; dank-je-wel allemaole.

© Piet/er Bult