Zunde

Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Zunde

Et woord 'zunde' kennen we wel mar we hebben eins gien woord veur iene die die zunde dan begaot: zunder, zundaor, of wat dat daor op liekt...

Ik kan me ok best veurstellen dat de vertaelers van de Biebel in et Aachterhoeks ok grote perblemen hadden mit die zundige meensken. Los van de perciese woorden in de verschillende woordeboeken is et oons al vaeker opvalen dat de oorspronkelike betekenisse van pattie woorden deur de tied inhaeld is. Et woord 'zunde' is daor een hiel aorig veurbield van. En niet alliend de betekenisse in de tied mar veural ok de 'invalshoeke' is van groot belang.

Veur iene die geleuft het zoe'n woord een hiel aandere betekenisse en inhoold as veur iene die niks - of niet zo vule - van et geleuf hebben moet. In oons Stellingwarfs Woordeboek wodden onder et lemma 'zunde' gelokkig twie 'herkomsten' anhaeld:
1. zonde: die men begaat, keer dat men indruist tegen goddelijke, ethische, zedelijke voorschriften
2. betreurenswaardig of ergernis opwekkend iets (gezegd wanneer men een kans mist, iets kwijtraakt, verspilt)

Et zal best zo west hebben dat veural de betekenisse onder 1 in de oolde tieden uut de Biebel percies weergaf wat d'r doe mit bedoeld wodde. De laeste - zegge - honderd jaor liekt et krek awwe et woord 'zunde' alliend nog kennen onder betekenisse 2. Aj' krek een poedegien petat mit een klodder majo kocht hebben en die klodder majo laoj' bi’j toeval op 'e grond valen dan roep ie al gauw dat dat 'zunde' is. Een krassien op je auto schient ok 'zunde' te wezen.
Een krassien op je ziel verneem ie eerst aj' je bewust binnen van je goddelike komof, zo Dick van Niekerk et zo mooi zegt. Vandaege-de-dag kriegen een protte - de meersten? - de kiender niet meer van hogerhaand mar 'nemen' (alderdeegst maeken) een kiend..! Daor is niks goddeliks an en dan hoej' et woord 'zunde' in betekenis 1 ok niet te kennen.

Et gebeurt trouwens wel vaeker dat aj' in de historie weerommekieken, daj' dan daenken dat alleman in die tied d'r doe dan zo ongeveer geliek over docht as dat et over een stokmennig beschreven staot. Aj' bi'jglieks over honderd jaor lezen zollen dat een plak een beheurlik protestaanse dichthied kende in de jaoren rond AD 2000 dan zoj' haost daenken dat alleman daore doe wel griffemeerd of op zien minst hervormd west hebben zol. Niks van waor vanzels, et blift vaeks stoeken op mar een peer percent van et hiele inwonertal van zoe’n plak.

Lichtkaans dat et woord 'zunde' op 't heden in een overgangsfase zit van die betekenis iene naor twieje (uut et SW). Daoromme kuwwe dan ok goed begriepen dat 'zundaors' (of zoks) al eerder niet meer bruukt wodde want et soorte 'zunde' onder nommer twieje overkomt oons allemaole wel es en dan bej’ gewoon een sufferd...


© Piet/er Bult