Zunde
Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Zunde
Et woord 'zunde' kennen we wel mar we hebben eins gien woord veur iene
die die zunde dan begaot: zunder, zundaor, of wat dat daor op liekt...
Ik kan me ok best veurstellen dat de vertaelers van de Biebel in et
Aachterhoeks ok grote perblemen hadden mit die zundige meensken. Los
van de perciese woorden in de verschillende woordeboeken is et oons al
vaeker opvalen dat de oorspronkelike betekenisse van pattie woorden
deur de tied inhaeld is. Et woord 'zunde' is daor een hiel aorig
veurbield van. En niet alliend de betekenisse in de tied mar veural ok
de 'invalshoeke' is van groot belang.
Veur iene die geleuft het zoe'n woord een hiel aandere betekenisse en
inhoold as veur iene die niks - of niet zo vule - van et geleuf hebben
moet. In oons Stellingwarfs Woordeboek wodden onder et lemma 'zunde'
gelokkig twie 'herkomsten' anhaeld:
1. zonde: die men begaat, keer dat men indruist tegen goddelijke, ethische, zedelijke voorschriften
2. betreurenswaardig of ergernis opwekkend iets (gezegd wanneer men een kans mist, iets kwijtraakt, verspilt)
Et zal best zo west hebben dat veural de betekenisse onder 1 in de
oolde tieden uut de Biebel percies weergaf wat d'r doe mit bedoeld
wodde. De laeste - zegge - honderd jaor liekt et krek awwe et woord
'zunde' alliend nog kennen onder betekenisse 2. Aj' krek een poedegien
petat mit een klodder majo kocht hebben en die klodder majo laoj' bi’j
toeval op 'e grond valen dan roep ie al gauw dat dat 'zunde' is. Een
krassien op je auto schient ok 'zunde' te wezen.
Een krassien op je ziel verneem ie eerst aj' je bewust binnen van je
goddelike komof, zo Dick van Niekerk et zo mooi zegt. Vandaege-de-dag
kriegen een protte - de meersten? - de kiender niet meer van hogerhaand
mar 'nemen' (alderdeegst maeken) een kiend..! Daor is niks goddeliks an
en dan hoej' et woord 'zunde' in betekenis 1 ok niet te kennen.
Et gebeurt trouwens wel vaeker dat aj' in de historie weerommekieken,
daj' dan daenken dat alleman in die tied d'r doe dan zo ongeveer geliek
over docht as dat et over een stokmennig beschreven staot. Aj'
bi'jglieks over honderd jaor lezen zollen dat een plak een beheurlik
protestaanse dichthied kende in de jaoren rond AD 2000 dan zoj' haost
daenken dat alleman daore doe wel griffemeerd of op zien minst hervormd
west hebben zol. Niks van waor vanzels, et blift vaeks stoeken op mar
een peer percent van et hiele inwonertal van zoe’n plak.
Lichtkaans dat et woord 'zunde' op 't heden in een overgangsfase zit
van die betekenis iene naor twieje (uut et SW). Daoromme kuwwe dan ok
goed begriepen dat 'zundaors' (of zoks) al eerder niet meer bruukt
wodde want et soorte 'zunde' onder nommer twieje overkomt oons
allemaole wel es en dan bej’ gewoon een sufferd...
© Piet/er Bult