Spiet

Weeromme naor Etymologie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Spiet

In Rune ebbe se naarms spiet van.
(In Ruinen hebben ze nergens spijt van.)

het spijt me - à mio dispetto - es tut mir leid

Een schoft leden zat ik in et zunnegien en uut de wiend nog es wat in et Proefschrift van Henk Bloemhoff omme te blaederen en vul mien oge op de uutspraoke (blz. 72): "Zo heeft Sassen 1953:112 de indruk dat 'spieten' (spijten) in het Ruinens niet een 'echt dialectwoord' is."

Mien eerste gedachte: wat is een 'echt' en wat is een 'onecht' dialektwoord? Wat is sowieso een 'dialectwoord'? Meerstal wodt een woord een dialektwoord nuumd as dat woord uut een aander taelsysteem komt en in et eigen 'plat' verbeugen wodt. As dat 'spieten' in et Runes dialect dan gien 'echt dialectwoord' wezen zol dan zol et een echt 'eigenwoord' of 'lienwoord' wezen? Ik gong vot-en-daolik naor de biebeltheek in et hatte van de 'Neddersassen' en vun daor al rap dat et 'spieten' al sund jaor en dag gewoon een leeg-Saksisch woord is, dat et (daoromme) ok gewoon tot et Runes-eigene heurd en dan inderdaod ok gien 'echt dialectwoord' van Rune is. Zo kuj' wel vanzels wel ankommen, en nuum alle woorden uut oons prachtige Stellingwarfs Woordeboek mar op en nuum ze gien 'echte dialectwoorden'. Of zo'k d'r niks van begrepen hebben?

Waor komt dat 'spieten' eins heer?
Veur zoveer ik in de gauwighied naogaon kon is et - krek as et 'spietig' - een Duuts-Italiaanse verbastering van et Latiense 'dispettare'. In et Engels heur ie et 'dispite' (niettegenstaande) d'r nog in deur klinken. In et Duuts is et via 'spyten', 'spiten' en 'spîten' nao lange tied verbeugen naor et 'leid sein'. Et Stellingwarfs het daor 'lee' (ok wel: lie) van maekt. Dat vien ie nog weeromme in et 'lee-anzeggen' deur de 'leezegger'. Et Nederlaans is deursleugen en het d'r alderdeegst 'leedaanzegger' van maekt. Et 'spiet' is tot 'leed' verwodden. Vandaor dawwe nog altied in een protte rouwadverteensies de riegel "Et spiet oons mit leedwezen..." Rond Bremen koj't dislange ok nog wel tegenkommen: "Et spitet mi..." en "Es hat ihm sehr gespietet".

Mar kiek uut, vergis je niet: in et echte Stellingwarfs is een 'spietig maegien' een mooi maegien...


© Piet/er Bult