Stiekelvarken
Weeromme naor Etymologie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Stiekelvarken
Vanoolds hewwe eins twie verschillende stiekelvarkens, de iene het as
't waore wat een slurfien, (een seuwygel) en de aandere het een kop dat
wel wat op een hondekop liekt, een hoonsegel (hundsygel) dan ok. Een oold Nedersaksisch zeggien:
De igel hat al snell vernommen
dat die winter solte kommen
en zuukte him een harbarg veur de naacht
waor hi'j hiel de winter braacht.
In de Stellingwarver Biebel komt et stiekelvarken ok wel veur. In
Jesaja 14:23 bi'jglieks: Ik maek van Baobel iene grote kragge, een plak
veur stiekelvarkens (...) zegt de Heer van de hemelse machten. En 34:11
gaot over een dwargooroele en een stiekelvarken die et verleuren laand
van Edom in bezit nemen. Een mooie kombinaosie trouwens. Wat daor van
wodden moet! In Sefanja 2:14 zullen oelen en stiekelvarkens (alweer een
oele en een stiekelvarken?) heur daelegeven en nusselen tussen de
staonders van de strewelling zo Nineve verwodden is.
Een hiel aorig zeggien dawwe niet in 't Stellingwarfs Woordeboek
tegenkwammen is: hi'j het een stiekelvarken in 't lief (hi'j het slim
(een stikkende) dust. En snurken as een stiekelvarken (vaaste en lange
slaopen). Even een stiekelvarken stikken staot ok vaaste niet in et SW
want manluden, dan bej' mit de ekkel in de weer en plezieren de vrouw
daor mit. Uut et Engels weg is et zwienegel (Swienigel) overkommen waor
de mindere kaste meensken mit bedoeld wodt. Zo wodt et ok bruukt in
Keuning Richard III van Shakespeare. Hi'j moch die keuning bliekber
niet slim lieden. Een bloedegel kuj' vraogen om iene veur je omme te
brengen en vroeger in oorlogen bruukten ze et stiekelvarken - een balke
mit scharpe iezeren pennen - om de vi'jaand tegen te holen. Dislange
laggen ze ok nog wel bi'j greensovergangen, bi'jglieks naor
Oost-Duutslaand. In de tachtigjaorige oorlog hadden de Friezen - en de
Spanjaorden ok - stiekelruters. Vechterbaozen op een peerd die rondomme
in de iezen pennen zatten zodat alle voetvolk om heur toe
vot-en-daoliks dood daelevul.
Et stiekldraod rond een stok laand mit koenen of een rolle stiekeldraod
bovenop de gevangenismure kennen we allemaole nog wel en ie kun je ok
vaaste wel een soort snutebaand mit stiekels veurstellen om een dier
een betien in toom te holen. Iene van de bekendste stiekelige
onderwarpen is vanzels de stiekelkroon die Jezus op zien heufd zet
kreeg, op zien laeste reize naor Golgotha.
© Piet/er Bult