Reboelie in Stellingwarf

Weeromme naor Historie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Reboelie in Stellingwarf


Sporen van zelsstanigens en verbunnenhied uut et jaor 1423.

Wetlick unde eupenbar sy alle dienend, dee desen breef zeen, ofte lezen hören, dat wy gemeenen inwoners van de dörpen Veneboeren, Middelboeren ende Delleboeren iendrechtichlik ghemaket hebben ende eigenwardigh, in desen schriftes, ene iewige sone, ende ghuden stede vrede, de to iewigen tyden blyven sal onverbreuken, myt de veursichtigen, erbaren Greven, Heufdluden, ende de gehiel meenskhied van desen part van Oosterlik Stellingenwarf, ende wy willet en zullet schalet desen part van Oosterlik Stellingenwarf bestens menen, wao wy kunnen en zullen, in gehielen betrouwen, beidens lykwels in geheimnis as int eupenbaore, zonder ienegerwieze arghelyst, ende derghelick schalet sy oens wedder doen mit gehielen trouwighied.













Een pat van et oolde dokement in transkriptie

"Wetlick ende eupenbar sy alle dienend, dee desen breef zeen, ofte lezen hören, dat wy gemeenen inwoners van de dörpen Veneboeren, Middelboeren unde Delleboeren iendrechtichlik ghemaket hebben ende eigenwardigh, in desen schriftes, ene iewige sone, unde ghuden stede vrede, de to iewigen tyden blyven sal onverbreuken, myt de veursichtigen, erbaren Greven, Heufdluden, ende de gehiel meenskhied van desen part van oosterlik Stellingenwarf, ende wy willet en zullet schalet desen part van oosterlik Stellingenwarf bestens menen, wao wy kunnen en zullen, in gehielen betrouwen, beidens lykwels in geheimnis as int eupenbaore, zonder ienegerwieze arghelyst, ende derghelick schalet sy oens wedder doen mit gehielen trouwighied.

Et ende were ock sake, dat jede here, stede ende laande, hofemann ofte huusmann et laand van de nuumde Boeren wolden verbuwen ofte veronrechten, daor wy ehrer tot rechte synt, ende van en niet nemen wyllet so vule as recht is, ende wyllet sy myt kryghe anveyden, so schale wy, ende wyllet wy en blyven, also veer sy ere recht keret, myt al oonser macht, up ere kost, ende oonsen schaeden, dargelicks schalet oons wedder doen.

Komt et aver tot een zyghende kryghe, dan schalen wy, ende wyllen, myt gehiele vlyte, dese veurbenuumden Boeren senden honderd schutten boven ende nygen vere over de Lende ende de Kuunder, die se daore ontvangen schalen op ere kost ende oonse schaeden, ende de wyn ende et spitvoer, dat se daore broeken, of hebben kunnen, dat zal ghisiliken blyven an et laand van Boeren.

Veerder as ienig man schaeden dot an oonse laanden, dee daor ghene vrund."

© Piet/er Bult


Zuuktocht

 Bi'j alderhaande naospeurwark in et raemwark van mien onderzuuk naor et verleuren dörp Middelburen - tussen Langedieke en Makkinge - stootte ik op een dokement dat opiens al mien andacht vreug. Eerder ha'k al es heurd over et verleuren dörp mar hadde daor nog gienertied wat tastbers over in hanen kregen. Et was mi'j dan ok drekt dudelik da'k now een biezunder dokement in de hanen hul, en vuulde andrang om dit oolde stok in et Stellingwarfs van vandaege-de-dag omme te zetten zodat et veur een brieder pebliek toegaankelik wodden zol.

Hoewel ik niet et echte originele stok kregen hebbe ma'k toch annemen da'k een goeie kopie van dat origineel hebbe, veural ok omreden me et Stellingwarfs taelgebruuk uut de tied rond 1423 henne, bekend veurkwam. Et was veur mi'j ok een mooie gelegenhied om deur mit zoe'n oold dokement doende te wezen mien eigen horizon in oonze streektael - mien eerste moeketael - en aandere ingweoonse taelen wat te verbrieden. Al vlogge mos ik liekwels vaastestellen dat et ommezetten van dit dokement mi'j aorig meer tied, muuite en onderzuuk kosten zol as da'k vanteveuren inschat hadde.

Zoas meerstal zat et perbleem in de kleine details: woorden, formulerings en een spraoke die me in eerste anzien hiel vertrouwd veurkwammen mar die heur as waore kryptogrammen ontpopten en in die tied dan ok hiel wat aanders betekenden dan wa'k eerst docht hadde. Van mien vertaelmesienegien kon 'k ditkeer ok niet al te vule hulpe verwaachten, hier was aorig meer 'rekenkracht' veur neudig. Now, naotied bin 'k d'r toch slim wis van da'k een belangriek stok uut die jaoren now in medern Stellingwarfs toegaankelik maekt hebbe. Liekewel tussendeur as veur de alderleste kleine details kon ik altied een beroep doen op mien goeie kammeraod Jonny Meibohm (†) uut et hatte van et oolde Nedersaksisch gebied tussen de kaden van de Elbe en Oste.

Nao dat et stok in geef en medern Stellingwarfs beschikber was leek et me ok goed toe om et ok drekt mar in et Nederlaans te vertaelen waordeur de toegaankelikhied veur aanderstaeligen ok drekt wat meer meugelikheden bödt.

© Piet/er Bult