Ekenomie
Weeromme naor Essays
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Ekenomie
Eerst mar es wat definities van wat ekenomie now krek is. De woordeboeken hebben et dan over:
Ekenomie:
1. Zunighied, doelmaotighied.
2. Staotshuushooldkunde; leer van de maotschappelike verschiensels veur
zoveer die betrekking hebben op et streven naor welveert van de meenske.
3. Staotshuushooldkundig bestuur, praktiek van de onder 2 bedoelde leer.
Nargens kom ik et woord 'schraoperighied'
tegen. Aarm kuj' wezen aj' as de eerste levensbehoeften veur jow niet
te bezetten binnen of ie bin aarm in vergeliek mit aanderen die zonuumd
'riek' binnen. In dit laeste geval gaot et haost altied over et bezit
van spullegies en centen.
Zels zo'k ok nog een betekenis bi'j die 'ekenomie' anhaoken willen in
de zin van, een ekenomie is ok 'een vergeliek in welbevienen'. In
aarmoede kan ekenomie bedreven wodden mar ok in riekdom. Et vergeliek
in welbevienen is in dat geval wel een hiel groot verschil, liekt mi'j.
De ekenomie-geleerden van vandaege-de-dag leggen 'ekenomie' liekwels
graeg uut as: veuuruutgaank; meer, nog meer en ikke et aldermeerste.
Mar hoe zit dat dan 'zunighied' en 'doelmaotighied', wat ekenomie toch
eins betekent?
Hoe warkt dat, moet dat warken, of zol et warken kunnen, in de Stellingwarven?
Een meugelikheden as veurbeeld en as uutgangspunt.
a) Doe mien oolden rond 1920 trouwd binnen en een eigen ekenomie
begonnen te wezen hebben ze ieder van heur oolden wat beginkapitaol
mitkregen in de vorm van drie koenen, vier schaopen, wat bedde- en wat
diggelgoed. Ze bin heur hiele leven veerder allienig mar doende west
mit et instaand holen van heurzels en daordeur mit et instaand holen
van de soorte. Tien kiender hebben ze kregen en ze hebben heur leven
sleten in een hoge maote van een goed welbevienen.
b) De buurjongen van mien vader doedestieds, die mos verplicht trouwen
mit een aachtergatsnichte van zien vaderskaante en drie dörpen
veerderop. Et kapitaol mos in de femilie blieven en nam deur
saemenvoegen alderdeegst toe. Ze kwammen vlak naost oons te wonen. An-
en opjagd deur heur oolden hebben ze heur hiele leven eins mar ien ding
de hieltied naostreefd: veul, meer, meest. Eerst wollen ze niet en
laeter konnen ze gien kiender kriegen. In giendertied hadden ze wille
of hewwe ze ok mar ienkeer lachen heurd!
Wat ekenomie kies ie veur?
© Piet/er Bult