In de kraom
Weeromme naor Etymologie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
In de kraom
Awwe et in et Stellingwarfs hebben over: in de kraom kommen of in de kraom raeken dan bedoelen we daor vaeks mit dat een vrommes een poppien kriegen zal (bevallen van een kind).
Hoe kowwe daor eins an? Op iene van mien reizen naor et hatte van de
Nedersaksen toogde ik es weer naor de beibeltheek en vun daor in de
gauwighied uut dat et allemaole begonnen is mit een winkeluutstalling…
In vroeger jaoren haj' bi'jglieks in et oolde Rome al woonblokken waor
de onderste laoge an de straotkaante as winkel bruukt wodde. Eins krek
as now nog nog altied: een grote deure in de midden en dan binnen an
weerskaanten de winkelruumte. In die winkelruumtes zatten vaeks ok
grote raemen, krek as de etalages van vandaege-de-dag. De oolde
Romeinen deden dan dat raem eupen - van onder naor boven eupenschoeven
- en legden dan een briede plaanke in et kezien om de negosie haost
half op 'e straote uut stallen te kunnen. Bi'j min weer deden ze an de
boverkaante van et kezien dan een klied zodat et waeter niet op de
haandel daelekwam. Dat klied is trouwens de veurloper van oonze tente
(Lat.: tentorium) die we wel bruken te kamperen.
Disse konstruktie hadde liekwels ien naodiel: et was vaaste an huus
bunnen. Et zal je dan ok gien ni'jdoen dat d'r al riekelik gauw
slimmerikken kwammen die bedochten daj' die briede plaanken ok op een
peer schammels leggen konnen. Op disse meniere koj' je kraom overal
hennezetten waoj' mar wollen en bi'j nat weer koj' et tentedoek bruken
om je negosie druge te holen. Et doek wodde ok wel bruukt as gedien
(Lat.: cortina) en wodde dan as een veur- of aachterhang ophongen. Die hiele boel numen we nog altied: een kraom.
Meer in de vorm van een ienvooldig hokkien van wat plaanken en doeken
wodden disse kraomen ok wel as schoelplak veur et vee in de bargen
daelezet.
Via et Nederduuts kent et Nederlaans dan et kraombedde (D.: Wochenbett) dat deur de Theutonistische schriefwieze van een kraome een kyndelbedde (Lat.: puerperium) wodt. Uut een oorkondeboek van Joseph Niesert in 1829: "Ende de Vrouwe in den Kyndelbedde en zal nylege ghauwe van nymande boren." In de kraom kommen is van oolds eins letterlik: naor beneden kommen, et op bedde gaon.
© Piet/er Bult