Kladde

Weeromme naor Etymologie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Kladde

Een kladde of kladdegien, zo wi'j hier ok wel zeggen. Bi'j et woord kladde daenken we as eerste altied an:
1. een stok pepier,
2. een poede van pepier,
3. een inktvlek,
4. een klodder,
5. iene bi'j de kladden pakken,
6. de kladde zit d'r in,
7. in de kladden zitten,
8. iene een kladde naogeven,
9. die jongen hangen as kladden an mekeer.
Zo staon ze ok opschreven in et Stellingwarfs Woordeboek.

Mar hoe kowwe eins an dat woord 'kladde'. Lichtkaans moej' bi'j dat 'kladde' weeromme daenken in de onomatopoemen, oftewel klaanknaobootsing. Plak, vlak, vlad(de), klad(de) en zo bin lichtkaans woorden die in de oervorm allemaole die starke kotte 'a' as eerste klaank hadden waor wat mit anduded wodde. In de tied dat d'r nog zo goed as hielemaole gien echte woorden bestonnen wodde vaeks kommuniseerd deur et uutstoten van klaanken. We kennen dat nog wel van de aepen. Iene van de makkelikste klaanken was doe de 'a'. Aj' iene een bepaold plak wiezen wollen dan reup ie 'a' en wezen mit je vinger naor dat plak. Ok aj' iene een bepaold vlak anwiezen wollen dan reup ie weer 'a' en wezen dat vlak an. Etzelde kuj' je veurstellen mit vladde en kladde en veur die 'a' kuj' mit aandere betekenissen vaeks ok wel een 'e' of een 'o' invullen.

Van oorsprong is een kladde krek as een vladde een stok van een eerder groter gehiel. Een kladde is dan een stok pepier dat eerst an een groter stok pepier vaaste zat. Aj' tegen iene zeggen: doe mi'j even een kladdegien, hej' dan ok kaans dat iene een stok pepier van een groter stok pepier ofscheurt en dat an jow geft. Aj' een vlak anwiezen, wies ie vaeks ok naor een stok oppervlakte van een groter gehiel. Iene van de bekendste vladden is de inktvlek, mar ok wel een wienvlek. Een drup inkt die van een groter gehiel van inkt van de penne drupt of aj' mit wien knoeien, dan kriej' vaeks een vladde wien op je bloesien of op je broek. Allemaole veurbelen van klaanknaobootsing van die oerklaanken 'a' en 'e'.


© Piet/er Bult