Stinken

Weeromme naor Etymologie
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Stinken

We kennen allemaole dat woord stinken wel, krek as in et Nederlaans datzelde stinken ok wel veurkomt en in et Fries stjonke.

Waor komt dat stinken eins heer, zoj' zeggen. Now, dat stinken is al een hiel oold oold-Germaans woord. Of stank, eins. In de oervorm is et bi-stugq, dat eins anstoot betekent. Anstoot, ie weten wel: argens anstoot an nemen, je argens an argeren. Ja, en waor kuj' je now meer an argeren as an stank. Et wodde trouwens ok wel bruukt bi'j een plotsklapse ofwiekende beweging. Aj' op een peerd zitten en die begint opiens te bokken of as een peerd argens van schrikt en opiens een stap vanzieden dot, dan stinkt zoe'n peerd. Hi'j maekt een plotsklapse beweging. Stinken dus, of ok wel, stenc, stencas, stanc, stench, en stenke kwam ok wel veur. Via dat stinken in et Grieks kowwe et ranzig ok wel tegen. Stanchum, stankon, stanche en stenke of stenkhe en stenken, et kan allemaole en in et Latien hewwe et dan over odor, odoratus, olfactus.

Et woord stinken het vandaege-de-dag eins wat een negatieve klaank. Stinken, of ok wel, niet lekker roeken pakt meerstal negatief uut. Dat was vroeger toch licht aanders. Et oold-Germaans bruukte et eerder zoas wi'j now 'reuk' zeggen zollen. Reuk het een vri'jwat neutraole klaank. Alderdeegst wodde mit dat 'reuk' vaeker een lekkere roek bedoeld as een stinkende roek. Olim erat exhalatio suavis, vulgo fragrantia aromatica. (olim=vroeger; erat=bestaon; exhalatio=verloop; suavis=lekker, vulgo=mit meensken; fragrantia=een reuk ofgeven; aromatica=een mix van geuren). Alle bloemen en vruchten roeken: stang (odor) tero bluomon.

Abraham begreuf zien vrouw Sara mit 'stanc' van nardus en balsam. 'Stincen' wodde ok vaeke in verbaand brocht mit et schruuien in et hellevuur. Wierook gaf ok rook en 'stanc'. En as de vrouwluden hiel vroeger in de tobbe gongen dan deden ze daor ok wel es een betien 'stinc' in en ze smeerden heur naotied ok nog es mit 'stinc' (as parfum) in. In een gedicht zoj' hiel goed et zinnegien 'de staank uut heur mond' bruken kunnen om te zeggen dat ze klept (roddelt). Zo nao 1400 wodt et 'stinken' eins alliend nog in negatieve zin bruukt.


© Piet/er Bult