Awater

Weeromme naor Klassiekers
Weeromme naor Stellingwarfs
Home



Awater (Ik zuuk een reisgenoot)

Wees hier anwezig, aldereerste geest,
 die over waeters van begin zweeft.
 Jow goeie oge moet him dit wark toe keren,
 et is krek de wereld woest en leeg.
 Et wil niet, as gehiel een veurige ieuw,
 puunhopen zien en zingen van mooi weer,
 want zingen is alliend mar hatstocht van zwölderi'je
 en nooit is, wat ok, iens puun west.
 Een eerste stien ligt amperan te plak.
 Ieder woord verni'jt de stilte die et brekt.
 Al wat gebeurt gebeurt nog veur et eerst.
 Prezen! Noach bouwt, mar gien ark meer,
 En Jonas preekt, mar niet in Ninive.

Ik hebbe een man zien. Hi'j het gien naeme.
 Geef him de veurnaeme van alleman bi'j mekeer.
 Hi'j is de zeune van een vrouw en een vader.
 Zo gauw de rooie zunne opgaon is
 gaot hi'j de stad in. Hi'j komt veurbi'j mien raem.
 De aovend blauwt, hi'j komt d'r weer weg.
 Hi'j warkt op een kantoor, hiet daor Awater.
 Kiek him. Hi'j is in de kleren van kemelehaor
 regen deur een naalde. Zien lief is maeger
 voldaon mit wilde hunning en gröshippers.
 Gieniene het iens etgene hi'j ropt verstaon.
 Et is woestijn waor hi'j gebaoren maekt.
 Hi'j het wat van een monnik, een soldaot,
 mar d'r wodt niet bidded, niet blaozen,
 as et volk op kantoor et boek opslat.
 Et volk zit as in een tempel an een taofel.
 Et volk schrift Arabisch schrift mit Italiaans.
 In ciefers, dwarrelend as aske naor beneden,
 riezen kolommen van orakeltaal.

Et wodt stille, et wodt waarmer in de zael.
 Hieltied zilter wi'jt dun rattelend metaol.
 De schriefmesiene miemert gekkepraot.
 Lees mar, d'r staot niet wat d'r staot. D'r staot:
 "O moeke, gienertied zuj' de bontjasse dregen
 waorveur ieder dubbeltien ommedri'jd wodde,
 en ik gao niet weer op mien vri'je daegen
 mit een peer bloemen naor et ziekenhuus,
 mar brenge de rozen naor de Karkhofslaene..."
 Dit staot d'r, en Awater zien strak gezichte
 geft roerloos zien ontroering te verstaon.
 Hoe laete is et? Awater zien heufd vuult zwaor.
 De tillefoon slapt op de lessener.
 De theekoppies wodden weerommehaeld.
 De klokke tikt, tikt, slat, tikt tot half-zesse slat.
 De grune laampen wodden uutdri'jd.

Vandaege, doe 'k veur et raem de bloemen geut,
 is et veurnemen in mi'j opkommen
 Awater van kantoor te haelen.
 Ik hebbe sund mien breur wegraekte gien reizegenoot.
 As de meens een vrund zuukt, is et doodgewoon
 dat de meensk eerst zicht of die bi'j him heuren kan.
 T'aovend volge ik dus Awater zien spoor,
 ik kiek de katte, zo et volk zegt, uut de boom,
 en morgen, gaot et goed, stel ik mi'j veur.
 Zo stao ik bi'j de hoge stoepe. Ik twiefel.
 Et slat half-zesse. De tied raekt zonder aende.
 De straote wodt deur veurbi'jgangers deurstroomd.
 In ieder schaad wodt een locht ansteuken,
 maekend, al dwaelend, omtrekken in rook.
 Och breur in de hemel, wees hier ok.
 Hude mi'j, dat mien schimme gien locht vertoont.
 Beweer mi'j ongezien en ongeheurd. -
 Opiens Awater. Van een overloop
 zie 'k him kommen, knipperend mit et oge.

Gien starveling, gien stad, gien aovendrood
 bestaot veur him. Hi'j komt hadde van boven,
 zaandstienen trappen of langs slangen keuper.
 Hi'j zicht, schient et, een horizon, een zeum
 waoruut ononderbreuken weerlocht gloort.
 Et is asof hi'j heurt waor hi'j van droomt
 en et plak zicht wat hi'j te vienen hoopt,
 zo snelt hi'j langs mi'j, en ik vuul mi'j deurboord.
 Hi'j lopt haostig et gangpad deur.
 Hi'j hangt een sleutel op et sleutelbod.
 Een dreuge distel dot him an him veur,
 hi'j gript zien stok, hi'j kuiert fluitend vot.
 Hi'j dekt him, ik mar ontbloot et heufd:
 Wees hier, opni'j, ie die op hoogten wonen
 zo onbewoonber as Calvario.

De straoten bin mit asfalt plaveided.
 Ik verneem dat de echo, die mi'j uutgeleide
 dee deur de hal mit tegels, buten zwiegt.
 De stad geft de voete stiltighied.
 Een riegel auto's glidt karavaansgewieze
 mit zaacht gekraek van leer an oons veurbi'j.
 Awater is mi'j al hadde veuruutlopen.
 Ja, ja, et schient waor te wezen, hi'j wil op reize.
 Hi'j staot stille veur et modemaggezien.
 Ik zie dat hi'j naor een gezelschop kikt
 van poppen die mit klieden en veerkiekers
 legeren an de wal van de Nijl
 geliek uut pyramide en palmboom bliekt.
 Och Awater, ik weet waor ie over peinzen,
 wat wieder, bi'j de plaete van de schipveertlijn
 waorop een Bedouïn in de woestijn
 een schip dagzegt dat over zee verschient,
 en, weer wat veerder, bi'j et baankpeleis
 waor 'vremd geld' neteerd staot op de liest.
 Zo gaon wi'j tegere langs de winkelschiensels.

Opiens is hi'j verdwenen in een ziedstraote.
 Een deurbelle klinkt. Daor moet hi'j binnen wezen.
 D'r staot schreven: scheren en haorsnieden.
 Et kleine vertrek mit kaasten an weerskaanten
 liekt deur de starke locht van verschillend
 roekersgoed nog kleinder.
 Awater - ik moet zeggen, ik bin bliede
 da'k him zie, ik was him bi'jkaans kwiet, -
 zit in een maantel van steven lijnwaod
 veur de wastaofel van wit posselein.
 De kapper dot zien wark, en ik zet mi'j
 as wie zien beurt waacht, op een stoel appat.
 Gienertied zag ik Awater van zo vlakbi'j
 as now, via de spiegel; gienertied scheen hi'j
 zo niet te berieken toegelieke.
 Tussen de flessen, gleensterend verbriezeld,
 riest hi'j op in de spiegel as een iesbarg
 waor de gladde schere langs zien snaevel strikt.
 Mar et wodt meitied, en wiels wied en zied
 de damp hangt van een bujje die overdrift
 ploegt deur et woelend haor de kamme de scheidinge.
 Dan nemt Awater van de kapper ofscheid
 en ik volge him op straote, warktugelik.

Et toeval nemt een binnerweg naor et doel.
 Mos et, dat Awater belanen mos
 in et kefé waor ik kwam mit mien breur?
 Et mos, en hi'j zit alderdeegst in oonze hoeke.
 Ik zet mi'j argens aanders. Plak genoeg.
 De kelner kent mi'j. Hi'j wet wat ik vuul.
 Hi'j het mien taofeltien al twiekeer poetst.
 Hi'j blift, mit in zien haand de witte doek,
 roeme tied staon zwiegen naost mien stoel.
 "De tieden' zegt hi'j "bin niet meer as eertieds."
 Ik weet dat hi'j ok an mien breur daenkt, hoe
 mit zien hond an de ketten en zien hoed
 wat aachterover op, hi'j binnenwi'jde
 en et hiele zaeltien vulde mit kebaol.
 Hier ligt etzelde zaand nog op 'e vloer,
 dezelde doeve koert in zien kooi as doe.
 Och, zee de wiend, vot, vot! Zo is et goed.
 Wie is dat? zeg ik daor 'k wat zeggen moet.
 En hi'j, wetend drekt op wie ik doel:
 "Iene die veur et eerst in de zaeke komt."
 Dan trekt hi'j van et buffet et hekkien dichte.
 In et waeter wodden glaezen ommespuuld. -
 Wat is et dat Awater in zien buse zuukt?
 Et is een boekien van marokko gruun.

 Et is een schaekspel now hi'j et eupendot.
 Awater zien ogen kieken koold en stroef.
 Zien haand, op taofel roffelend, geft moed
 an de droom die deur zien veurheufd woelt.
 Een sni'jvlok dwarrelt tussen druppen bloed.
 Et spul wodt tot een ni'je feguur voegd.
 Zien glas, veur him, beslat niet anraekt.
 De sigeret die in de askebak gloeit
 maekt een stokroze die langs et plafon ontbluuit.
 Hi'j zit perfoost alliend en ongemuuid.
 Hi'j het wat een planeet het en een bloeme,
 een innerlike vaort die diepe vervoert.
 Now drinkt hi'j et glas leeg en slöt et boek.
 Hi'j krigt, now hi'j stille veur him uut kikt, wat droevigs.
 Hi'j kikt mien kaante uut, zoda'k daenke
 dat hi'j mi'j ropt as hi'j de kelner ropt.
 Mar nee, hi'j rekent of, ik ok, en vlogge
 gao'we weer saemen deur et straotgewoel.
 Elektrisch locht dat langs de gevel schöt
 schrift iedere zwink de naeme vanni'js
 van et resteraant, en een dubbele riegel
 meensken gaot in en uut langs de portier
 die de toegang van dri'jend glas bedient.

Wiels wi'j binnenlopen klinkt meziek.
 Awater bliekt bekendhied te genieten.
 Waor hi'j langs komt wodt naor him ommekeken.
 "Wat?" zegt iene "kennen jow Awater niet?
 Ik miene, hi'j is accountant of zok-zo-wat.
 Ik kenne him, mar ik kenne him niet intiem.
 Goenend zeggen, aovens lest hi'j Grieks,
 mar aanderen beweren dat et Iers is." -
 D'r is ondertussen wat slim vreemds gebeurd.
 Een heer die him op et podium verheef
 zegt dat hi'j Awater zien plak anbödt.
 "Ik praot" zegt hi'j "uut naeme van iederiene hiere.
 Wi'j hebben tussen oons een groot artiest."
 Awater, mit gebaoren naor et servies,
 wil zeggen dat hi'j van de roem ofzicht
 en liever hadde dat et volk him eten leut.
 In de biljatzael staekt et volk een serie.
 Et wodt doodstille. Boven begeft et volk ni'jsgierig
 him langs de balustrade van de verdieping.
 Et schroefblad van de ventilator wiekt.
 Dan komt Awater in de bienen en zingt zien lied:
 - Hieltied troostte zi'j, hieltied het ze as ik sleup
 mi'j mit heur liefelike komst bezield,
 de anbedene; now kwam ze en het vernield
 de laeste steun die mien verlös him maekte.
 Zi'j was, doe 'k heur ontwaren gong, diepe
 mit schrik mingd verdriet deur de kni'jen gaon;
 ik heurde dat ze mi'j geleuf veurhul
 mar zonder dat et hoop of bliedschop opreup:
 "Herinner ie jow die laeste aovend niet"
 zee ze "doe ik jow traonen ontzien hebbe
 en zonder meer de wereld aachterleut?
 Ik kon, en wol ok niet, melden jow sund die tied
 etgene ik now jow te verstaon gebiede:
 niet hopen mi'j op eerde iens weer te zien."
 Awater hoolt him stille. Hi'j verstieft tot graniet.

Et volk klapt in de hanen, smit mit serpentines.
 Awater, as een poppe, as een poppe die
 te zwaor is veur zien eigen mechaniek,
 waggelt naor de uutgang toe dwas deur et pebliek.
 D'r wappert nog een smalle stroke pepier
 him langs de rogge. Ik volge him vlak aachternao.
 Ik zorg - want et is stille en de straote nauw -
 liekese tred mit Awater te holen.
 Zo heurt hi'j niet dat iene him bi'jhoolt.
 Mien bezorgdheden wodden mennigvoold:
 d'r ligt post thuus, ik hebbe an de warkvrouw
 nog niet zegd da'k op reize gaon zol,
 mien raem staot an, d'r braant vuur in de schouw,
 ik hebbe niks bi'j me, wat doe ik überhaupt
 op reize te gaon. - De vlieger an zien touw
 tumelt en stiegt: iederkeer slat mien benauwdhied
 in vaaster bliedschop omme: wat zol et, wat zol et!
 Zo voere ik, et heufd diepe beugen hooldende,
 mit mi'jzels et beslissende onderhoold.
 De straote wodt brieder. Uut bomen drupt dauw.
 Recht veur oons uut ligt et stesjonsgebouw.
 Zol et volk hier middernaacht een bi'jienkomst holen?
 Et is stampvol op et plein. Tussen flambouwen
 staot op een rimpend timmerwark van hoolt
 in heur heils-uniform, een jonge vrouw.
 Toeristen mit roggezakken op de schoolders,
 kiender, vrouwluden, warkvolk, heur blauwe
 warkpak nog an, staon onder de toeschouwers.
 "Wi'j leven" zegt ze "hiel oons leven verkeerd."
 Awater, die de pas inholen het,
 kikt naor mi'j omme as kent hi'j mi'j van oolds.
 Mar waore? in een tram? in een schouwburgpauze?
 zo vragt de blik waor hi'j mi'j mit beschouwt,
 wiels hi'j - want et wi'jt - zien hoed vaastehoolt.
 Wiend, speulend mit heur haor, legt langs de mouwe
 van de heilssoldaot een losse kneup van goold.
 "Liefde" zegt ze, "wodt gienertied ommenocht vertrouwd."
 Awater blift, ik lope deur, en zo gauw
 as ik de trein zag die ik haelen wol.

De stoker smit stienkolen op et vuur.
 De machinist staot leunend uut te kieken.
 Buten de kappe, boven de rails-feguren,
 beginnen de signalen heur prelude.
 De klokke verspringt van menuut naor menuut.
 Weer ropt zi'j, de lokemetief; alsmar
 ropt zi'j, roepende dat et al te lange duurt.
 Heur staonder van zochten wodt een wolkeklowen.
 Mar daenke niet, dat ze heur bekreunt om jow,
 de Oriënt Express; nog minder dielt ze jow jubel
 as ie plaknaemen zien in schrieveri'je
 die de eerste klaank is van et aeventuur.
 Zi'j kent in heur reisveerdighied gien ommekieken.
 Wat veur hoop aj' ok koesteren of votdrokken,
 opni'j, et hindert heur niet; alderdeegst veur de illusie
 een reizegenoot te hebben is zi'j immuun.
 Dat jow, hielemaole alliend, je in heur luukse
 beklemd vulen, et raempien daelelaoten, en alderdeegst now
 et perron nog ofkieken; daj' et poerste
 gelok smaeken dat veur iederiene
 weglegd is: te weten, 'k wodde bestuurd,
 et is niet veur niks west, ik was gien dupe, -
 prezen! - et lat heur koold. Zi'j kikt wat zoer.
 Van schaekels is heur klinkende centuur.
 Ze zingt, ze tilt een kni'je op, deur stoom omblaozen.
 Ze gaot vot op et veurschreven ure.


Martinus Nijhof, Utrecht 1934
© Piet/er Bult, vertaeling