Winterreize - Inleiding

Weeromme naor Winterreize
Weeromme naor Klassiekers
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


Winterreize...

"Ma'k jim een cyclus van zwaormoedige gedichten heuren laoten?
Ik vien ze mooier as alle aanderen en bin d'r wis van dat jim ze ok hiel aorig vienen zullen."

Disse woorden van Franz (Peter) Schubert (1797-1828), zegd op een koolde novemberdag, zetten de toon veur iene van de aldermooiste gedichtecycli die as d'r deur de jaoren henne schreven is: Winterreise van Wilhelm Müller (1794-1827). De vierentwintig gedichten raekten de gevulige snaore van kompenist Franz Schubert in de laeste jaoren van zien leven.
Schubert raekte weg op 19 november 1828 en is amper 31 jaor wodden.
Müller het Schubert de muzikaole bewarking van zien gedichten nooit heurd want hi'j raekte al een peer jaor eerder weg in de oolder van 34 jaor.

Waor gaot et over ?
De cyclus het zien follement op een aldergloependste hatzeerte.
Een jongkerel (ziel) zonder een naeme (bloot) trekt wanhopig en mit een protte hatzeerte de stad uut waor hi'j woonde.
Et maegien waor hi'j hielendal hoteldebotel van was, het veur een aander keuzen.

Et is winter, et is koold en overal ligt sni'j en ies.
Wanhopig en mit heugenschop an een vervleugen liefde begint de jongkerel an zien ienzeme reize deur een onherbargzem laandschop.
Et wodt een reize waor giendertied iene van weerommekommen is.
We zien zien verlangst naor de dood en de stried mit zien laetste betien levenskracht.
Gien meenske gaot mit de reiziger mit.
Alliend een zwatte kri'je vligt mit him tot an 't aende "... trouw tot an et graf" ('... Treue bis zum Grabe').

De dichter vergeliekt et koolde, troosteloze laandschop buten, mit een innerlike leegte wiels hi'j, de grote steden ontlopend, van plak naor plak reizigd mar nargens rust vint.

Mit "Welterusten" ('Gute Nacht') wodt de toon zet veur de aandere gedichten. Et gevuulte van een niet te troosten verdriet komt veerder uut, in "Op et waeter" ('Auf dem Flusse') om tot een eerste rust- mar ok tot een hoogtepunt te kommen in "... zo'k mi'j niet zo aarmoedig vulen" ('... war ich so elend nicht').
D'r is eins mar ien mement dat hi'j zien woede niet verstoppen kan en dat is in et twiede vas "Et weervaantien" ('Der Wetterfahne).
Veur de rest is 't ien en al verdriet, piene en hatzeerte, tot hi'j bi'j "De wegwiezer" ('Der Wegweiser') komt.
Dan komt haost wat een berusting in zien lot.
Van daor of heur ie zien breuken hatte veerder verkroemelen tot hi'j aentienbesluut zien lot verbint mit dat van "De dri'jorgelman" ('Der Leiermann').

In "De liendeboom" (Der Lindenbaum) en in "Meitiedsdroom" (Frühlingstraum) lat de componist een lieflike en melodische toon heuren, mar de meerste stokken aosemen wat een moedeloze sfeer.
Et "Rust" (Rast) is hier een aorig veurbeeld van. De reiziger vint bi'j slot van zaeke een slaopplak en vaalt hielendal leeg op 'e grond daele, mar vint gien innerlike rust.
Seins vint hi'j nog een betien kracht en wodt et allemaole wat beslister van kerakter, zoas in "De Post" (Die Post), waorin de reiziger een posthoorn heurt en hoopt op een bericht van zien maegien. De wanhoop en de desillusie winnen et uutaenlik toch en De Winterreize sluut haost zonder emosie of mit et wat triestige "De dri'jorgelman" (Der Leiermann). De heufdpersoon het now alle hoop veren laoten en zuukt et gezelschop op van een wat vremde, oolde orgeldri'jer (veurstelling van de dood) die veerder deur alleman meden wodt.

'Die Winterreise' is iene van de monementen uut de klassieke muziekliteratuur en tot an vandaege-de-dag nog de hieltied van een grote weerde! Et is ét requiem deur alle jaoren henne.


© Piet/er Bult