De rooie schoegies

Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home



De rooie schoegies

D'r was es een klein maegien, zo klein mar ok zo lief, mar zoemers leup ze altied op blote voeten want ze was aarm, en winters leup ze op grote klompen, zodat de kroppe vaeks hielemaole rood wodde, en dat ston verschrikkelik mal. Midden in et dörp woonde vrouw Schoemaeker. Zi'j maekte, zo goed ze kon, van oolde, rooie lappen een peer schoegies. Wel wat stuntelig, mar et was goed miend, en die weren veur et kleine maegien. Dat maegien hiette Karen. Krek op de dag dat heur moeke begreuven wodde kreeg zi'j de rooie schoegies en hadde zi'j ze veur de eerste keer an; dat was wel een wonderlike meniere van rouwdregen, mar ze hadde now ienkeer gien aanderen, en zo leup ze daor mit heur blote bienen in de schoegies, aachter de aarmzalige kiste an.

Doe kwam daor, op dat mement, een groot, oold rietuug an en daor zat een staotige, oolde dame in. Zi'j keek naor et kleine maegien en hadde vot medelieden mit heur en doe zee ze tegen de domenee: "Geef mi'j dat kleine ding mar mit, ik zal goed veur heur zorgen!" Karen docht dat dit allemaole om de rooie schoegies was, mar de oolde dame zee dat ze verschrikkelik weren, en ze verbraand wodden mossen. Karen zels kreeg kreerse, schone kleren an en mos lezen, schrieven en ni'jen leren, en de meensken zeden dat ze lief was, mar de spiegel zee: "Ie bin nog vule meer as lief, ie bin ok mooi, hiel mooi!"

Op een keer reisde de keuninginne deur et laand en ze hadde heur dochtertien bi'j heur, een preensesse. De meensken stroomden saemen veur et kesteel en daor was Karen ok bi'j. De kleine preensesse ston, netties in witte kleren, veur iene van de veensters en leut heur bekieken. Ze hadde gien sleep en gien kroon, mar ze hadde prachtige, rooie saffiaonleren schoegies an. Dat weren hiel wat nettere schoegies as die vrouw Schoemaeker veur kleine Karen ni'jd hadde. Niks op de hiele wereld is zó mooi as rooie schoegies!

Now was Karen op de leeftied kommen om anneumen te wodden. Zi'j kreeg ni'je kleren, en ze mos ók ni'je schoenen hebben. De rieke schoemaeker in de stad nam de maote van heur voeties, bi'j him thuus in zien eigen warkplaets. Daor stonnen grote, glaezen kaasten vol mit mooie schoegies en glaanzende leerzen. Dat was een pracht gezicht, mar de oolde dame kon niet goed meer zien en daorom hadde zi'j d'r weinig an. Tussen de aandere schoegies ston een peer rooie, krek zoas de preensesse ze dreugen hadde, wat weren die mooi! De schoemaeker zee dan ok dat ze eins veur et kiend van een graaf bedoeld weren mar die hadde ze niet past. "Dat bin wissezeker lakschoegies!" zee de oolde dame, "ze glaanzen zo!" "Ze glaanzen!" zee Karen, en ze pasten percies en ze wodden kocht. Mar de oolde dame wus niet dat ze rood weren, want dan zol ze Karen gienertied toestaon hebben om mit rooie schoegies anneumen te wodden. En dat gebeurde now dan toch.

Iederiene keek naor heur voeties. En doe ze deur de karke naor et koorhekke leup leek et heur toe as alderdeegst de oolde schilderi'jen boven de greven, de petretten van domenees en domeneesvrouwen mit stieve kraegen en lange, zwatte kleraosie, heur ogen op heur schoegies vaaste hullen. En alliend an die schoegies docht ze doe de domenee heur de haand op et heufd legde en heur van de heilige deup vertelde, van heur verbond mit God, en dat ze now een groot meenske in Christus zien gemiente wodden zol! Et orgel speulde plechtig, de mooie kienderstemmen zongen en de oolde veurzinger zong, mar Karen docht alliend mar an heur rooie schoegies. Middags kreeg de oolde dame van alle meensken te heuren dat de schoegies rood west weren, en ze zeden dat dat lillik was en dat zoks niet paste. Karen mos van now of an, as ze naor de karke gong, altied zwatte schoegies dregen, al weren ze alderdeegst oold.

De aandere zundag was d'r kemmunie. Karen keek naor de zwatte schoegies, keek naor de rooie en doe keek ze nóg es naor de rooie en ze dee de rooien an. Et was prachtig, zunnig weer. Karen en de oolde dame kuierden over et pad deur de korenvelden, e pad was daor wat mul. Bi'j de deure van de karke ston een oolde soldaot mit een krokke. Hi'j hadde een wonderlike lange baord die meer rood as wit was, want hi'j was eins rood. Hi'j beug diepe en vreug de oolde dame as hi'j heur schoenen ofstoffen moch. Karen stak heur voeties ok uut. "Kiek es an, wat een mooie daansschoegies!" zee de soldaot. "Blief stevig zitten aj'm daansen!" en doe sleug hi'j mit zien haand op de zolen. De oolde dame gaf de soldaot een stuver en doe gong ze mit Karen de karke in. En alle meensken daor binnen keken naor Karen heur rooie schoegies en alle schilderi'jen keken d'r naor. En doe Karen veur et alter deur de kni'jen gong en de goolden kelk an heur mond zette docht ze alliend mar an de rooie schoegies en et was krek as ze in de kelk rondzwommen. Ze vergat heur gezang te zingen en ze vergat et Oonze Vader op te zeggen. Doe gongen alle meensken de karke uut en de oolde dame stapte in heur rietuug. Karen tilde heur voetien op om ok in te stappen, en doe zee de oolde soldaot die vlak bi'j heur ston: "Kiek es an, wat een mooie daansschoegies!" Karen kón et niet laoten, ze mos een peer daanspassien maeken, en doe ze ienkeer begonnen was bleven heur bienen deurdaansen. Et was krek as de schoegies macht over heur kregen hadden. Ze daanste de hoeke van de karke omme. Ze kon et niet laoten. De koetsier mos aachter heur an om heur te pakken te kriegen en tilde heur in et rietuug mar de voeties bleven mar deurdaansen, zodat ze de goeie oolde dame gruwelik tegen de bienen schopte. Eindelik kregen ze de schoegies uut en kwammen de bienen tot rust. Thuus wodden de schoegies in een kaaste zet, mar Karen kon et niet laoten om d'r naor te kieken.

De oolde dame lag now ziek op bedde en ze zeden dat ze niet lange meer te leven hadde! Ze mos verpleegd wodden en gieniene kwam daor meer veur in anmarking as Karen. Mar in de stad was d'r een groot daansfeest. Karen hadde een uutneudiging kregen. Ze keek naor de oolde dame die toch niet lange meer te leven hadde, ze keek es naor de rooie schoegies, en ze zag daor niks verkeerds in. Ze dee de rooie schoegies an, dat moch toch wel. Mar doe gong ze naor et bal en begon te ze daansen. Mar as zi'j naor rechts wol, daansten de schoegies naor links, en doe ze veuruut daansen wol daansten de schoegies aachteruut, naor beneden de trappe of, de straote deur en deur de stadspoort naor buten. Daansen déé ze en daansen mós ze, tot hielemaole in et donkere bos.

Daor scheen wat tussen de bomen. Ze docht dat et de maone was, want et was een gezicht. Mar et was de oolde soldaot mit zien rooie baord. Hi'j zat daor te nikken en zee: "Kiek es wat een mooie daansschoegies!" Doe wodde ze bange en ze wol de rooie schoegies votsmieten, mar ze bleven vaaste zitten. Ze struupte heur hozen uut, mar de schoegies weren vaastgruuid an heur bienen. En daansen déé ze en daansen mós ze, over veld en gröslaand, in regen en zunneschien, naachs en overdag. Et slimste was naachs. Ze daanste et karkhof op, mar de dooien daore daansten niet, die hadden wel wat aanders te doen as daansen. Ze wol op et graf van een aarm meensk zitten gaon waor et bittere wormkruud gruuit, mar d'r was veur heur gien rust. En doe ze al daansende bi'j de eupen karkedeure kommen was zag ze daor een engel in een lang, wit klied, mit vleugels die van zien schoolders tot an de grond riekten. Zien gezicht ston streng en eernstig en in de haand hul hi'j een zweerd, bried en blinkerend. "Daansen moej'!" zee hi'j, "daansen op je rooie schoegies, tot daj' bliek en koold binnen! Tot je vel verdruugt as dat van een geraomte! Daansen zuj' van deure tot deure, en waor d'r grootmoedige iedele kiender wonen zuj' op de deure kloppen, dat ze je heuren en bange veur je wodden! Daansen zuj', daansen...!" "Genaode!" reup Karen. Mar ze heurde niet wat de engel zee, want de schoegies dreugen heur deur et hekke, naor buten over et veld, over de weg en over de paeden, en altied deur mos ze daansen.

Op een morgen daanste ze bi'j een deure langes die ze goed kende. Binnen klonk gezang. Ze dreugen een kiste naor buten die mit bloemen versierd was. Doe wus ze dat de oolde dame wegraekt was, en ze was bange dat ze now deur iederiene verlaoten was en deur God zien engel vervluukt was. Daansen déé ze en daansen mós ze, daansen in de duustere naacht. De schoenen sleepten heur mit over stiekels en stronken en heur huud scheurde tot bloedens toe eupen. Ze daanste over de heide naor een klein, ienzem husien. Hier, wus ze, woonde de beul, en ze tikte mit heur vinger op de rute en zee: "Kom naor buten! Kom naor buten! Ik kan niet binnenkommen want ik daans!" En de beul zee: "Ie weten grif niet wie ik bin? Ik hak slechte meensken de kop d'r of, en ik verneem dat mien biele begint te trillen!" "Hak mien heufd d'r niet of!" zee Karen, "want dan kan 'k niet over mien zunden treuren! Hak mien voeten d'r of mit de rooie schoegies!" En doe biechtte ze heur zunde op en de beul hakte heur voeten mit de rooie schoegies d'r of. Mar de schoegies daansten mit de voeties gewoon veerder over et veld et duustere bos in.

En doe snee hi'j hoolten voeten en krokken veur heur. Hi'j leerde heur een gezang dat zundige meensken altied zingen. Ze gaf de haand die heur voeten d'r ofhouwd hadden een tuut en gong vot, de heide over. "Now he'k genoeg leden om die rooie schoegies!" zee ze. "Now gao ik naor de karke toe, dat ze me mar zien!" en ze leup in zeuven haosten naor de karkedeure, mar daor daansten de rooie schoegies al veur heur uut en van de schrik dri'jde ze heur om. De hiele weke deur was ze bedroefd en ze goelde een protte bittere traonen, mar doe et zundag wodde zee ze: "Now he'k toch genoeg leden en streden! Now geleuf ik wel da'k krek zo goed bin as pattie aanderen, die groots in de karke zitten!" Amper was ze vol moed op pad gaon of daor zag ze bi'j et hekke, de rooie schoegies weer veur heur uut daansen en weer dri'jde ze heur van schrik omme en was diepe bedroefd over heur zunden.

Doe gong ze naor de pasteri'je en ze vreug as ze daor in dienst kommen kon. Ze zol hadde warken en alles doen wat ze kon. Et loon kwam heur niet zo krek, ze wol alliend mar een dak boven et heufd en bi'j goeie meensken wezen. En de domineesvrouw hadde medelieden en nam heur in dienst. En ze warkte hadde. Ze zat stille te luusteren as de domenee aovens hadde-op uut de biebel leesde. Alle kleinties hullen van heur, mar as ze over mooie kleraosie praotten, en over d'r uutzien as een keuninginne, dan schuddede zi'j et heufd. De ankem zundags gongen ze allemaole naor de karke en ze vreugen heur as ze mit wol, mar ze keek mit betraonde ogen naor heur krokken, en doe gongen de aanderen alliend op pad om God zien woord te heuren. Mar zi'j gong naor heur kaemertien. Et was niet groter as dat d'r een bedde en een stoel staon konnen, en daor gong ze zitten mit heur gezangeboek. En wiels ze mit vrome andacht leesde dreug de wiend de tonen van et orgel naor heur toe, en ze tilde heur betraond gezicht op en zee: "Och God, helpe mi'j!"

Doe scheen de zunne inienend helder, en veur heur ston de engel in et witte klied, die ze die naacht in de karkedeure zien hadde. Mar now hul hi'j niet meer een scharp zweerd in de haand, mar een mooie grune takke mit rozen. Mit die takke raekte hi'j de zolder an, die opiens eupengong. En krek waor hi'j de zolder raekt hadde straolde now een goolden steern. Hi'j raekte ok de muren an die wied uutmekeer gongen, en ze zag et orgel dat speulde. Ze zag de oolde schilderi'jen van doomenees en domeneesvrouwen, de gemiente zat in versierde stoelen en zong uut heur gezangeboek.

Want de karke was zels naor et aarme maegien toe kommen in heur kleine kaemertien. Ze zat in de baank bi'j de aandere leden van de domeneesfemilie, en doe ze heur gezang uut hadden en opkeken nikten ze en zeden: "Et was goed daj' kwammen, Karen!" "Et was genaode!" zee zi'j.

En et orgel speulde en de kienderstemmen in 't koor klonken zo zuver en zaachte! De waarme zunnestraolen schenen helder deur et veenster in de baank waor Karen zat. Heur hattien raekte zo vol van de zunne en van vrede en bliedschop, dat et knapte. En heur zieltien vleug op de zunnestraolen naor God, en daor was gieniene die vreug naor de rooie schoegies.


© Piet/er Bult (vertaeling)