De rottevanger van Hameln

Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home



De rottevanger van Hamelen

Iens, hiel lange leden, wodde et Duutse stattien Hamelen overvalen deur hiele kloften rotten. Gieniene hadde disse soorte iens zien en gieniene zal die iens weer zien. Et weren grote zwatte moonsters. Ze weren zo bertaol dat ze midden overdag over de straote vleugen. Ze zwarmden de huzen binnen, zodat de meensken op et laest gien vinne meer verruren konnen zonder iene an te raeken.

As de bewoners morgens de kleren anstruupten, vunnen ze rondomme rotten, alderdeegst in heur broeken en onderrokken, in heur busen en schoenen. As ze wat eten wollen, hadde de gruusaordige bende alles al votsleept van de kelder tot de zoolder. Naachs was et nog slimmer. De lochten weren nog niet uut of die onvermuuibere rot beesten gongen an et wark. Ze zochten en snuffelden tegen de zoolder langes, over de vloer, in de kaasten en bi'j de deuren. Ze weren rondomme. Ze maekten zoe'n kebaol mit heur geknabbel en geknaeg dat alderdeegst een dove nog gien ure rust hadde. Gien katten en gien honnen, gien vergif en gien valen, gien bidden en gien keerzen veur alle heiligen hulpen wat. Hoe meer rotten ze van kaant maekten zovule te meer kwammen d'r weer bi'j.

Mar iens, op een vri'jdag, kwam d'r een man mit een nuver gezichte in de stad an. Hi'j speulde op een fluite en zong iederkeer dit lietien:

Wie leert zicht gewis
Wie as dit is:
De rottevanger.

Et was een lange, lompe kerel, dreuge en bruunverbraand, mit een kroeme neuze, een snor as een rottestat en twie grote gele, spottende stikogies. Hi'j hadde een grote vilten hoed mit een rooie haenevere op zien heufd, een gruun jassien mit een leren riem en een oranje broek. Hi'j hadde sandalen an zien bienen. Die hadde hi'j vaastemaekt mit kruusbanen, zoas zegeuners dat ok doen. Ie kun him zo nog zien op een braandschilderd raem in de kattedraal van Hamelen.

Op et grote markplein veur et stadhuis bleef de man staon. Hi'j dri'jde zien rogge naor de karke wiels hi'j deur zingen bleef:

Wie leert zicht gewis
Wie as dit is:
De rottevanger.

De gemienteraod was krek bi'jenneer om nog es over de Iegyptische plaoge waor gieniene de stad van verlossen kon, te praoten. De vremde leut de raodsleden weten
dat hi'j heur van alle rotten verlossen zol. Hi'j zol dat doen veur et naacht wodde. Mar ze mossen him d'r wel goed veur betaelen.
"Hi'j is een tovener!" reupen de burgers uut iene mond.
"We moe'n veur him oppassen."
De borgemeister stelde heur gerust. Hi'j zee:
"Tovener of niet, as die fluitspeulder de waorhied zegt, dan het hi'j dit vreselike ongedierte op oons ofstuurd. En now wil hi'j oons d'r veur goed geld weer van ofhelpen. Goed dan, wi'j moe'n leren om de duvel mit zien eigen waopens te verslaon. Laot et mar an mi'j over."
De burgers vunnen heur borgemeister een schraandere man en ze zeden dan ok tegen mekeer:
"Laot et mar an him over."

En de vremde fluiteman wodde bi'j heur brocht.
"Veur de naacht," zee hi'j, "za'k alle rotten van Hamelen votjacht hebben, aj’m mi'j een schelling de kop betaelen.
"Een schelling de kop?" jammerden de raodsleden. "Dat komt op miljoenen daelders!" De borgemeister haelde alliend zien schoolders op en zee tegen de vremde:
"Ofpraot! Veur de rotten zal een schelling de kop betaeld wodden, zoas jow vraogen."

De fluitspeulder zee dat hi'j diezelde aovend nog uut aende zetten zol, zo gauw as de maone opkwam. Hi'j zee ok nog dat de inwoners rond die tied niet op straote kommen mochten. Ze mochten alliend vanaachter heur raemen toekieken. Et zol een prachtig gezicht wodden. Doe de aandere inwoners van Hamelen van de ofspraoke heurden, zeden die ok:
"Een schelling de kop! Dat zal oons een protte geld kosten!"
"Laot et mar an de borgemeister over," zeden de raodsleden, wiels zi'j mekeer veulbetekenend ankeken. En de beste meensken van Hamelen zeden et heur nao:
"Laot et mar an de borgemeister over."

In twielochten verscheen de fluitspeulder weer op et markplein. Krek as de eerste keer gong hi'j mit zien rogge naor de karke staon. Op et mement dat de maone boven de aender uutkwam, klonk de fluite: trarira, trari! Eerst was et een slepend geluud. Doe wodde et de hieltied starker en dringender en et klonk zo helder en luud dat et tot in de veerste stegies en schoelhoeken van de stad te heuren was. Al vlogge kwammen de rotten naor buten. Ze kwammen uut de kelders, van de vlierings, onder de meubels weg, uut alle hoeken en gatten van de huzen. Ze zochten naor de veurdeure, vleugen de straote op en - trip, trip, trip - begonnen in lange riegels naor de veurkaante van et stadhuus te vliegen. Grote golven rotten bedekten de straoten, zo dichte op mekeer leupen ze. Et leek wel een overstroming.

Doe et plein hielemaole vol was, dri'jde de fluitspeulder him omme en gong, nog altied luud speulende, naor de revier die bi'j de stadsmuren van Hamelen langes stroomt. Daor ankommen keek hi'j omme; de rotten kwammen aachter him an.
"Hup! Hup!" reup hi'j, wiels hi'j mit zien vinger naor de midden van de stroom wees. Daor klokte et waeter rond en wodde naor beneden zeugen krek as een trechter. En hup, hup, zonder omme te stennen maekten de rotten de sprong, zwommen streekrecht naor de trechter, deuken d'r veurover in en verdwenen. Et plonzen gong zonder opholen deur tot midden in naacht. Bi'j slot van zaeke kwam d'r een grote rotte an, wit van oolderdom. Hi'j hadde him mit een protte muuite hierhenne sleept en bleef now op 'e wal stillestaon. Et was de keuning van de troep.


"Bin ze d'r allemaole, kammeraod Withaor?" vreug de speulder.
"Ze bin d'r allemaole," zee de witte rotte.
"En mit hoevule weren jim?"
"Mit negenhonderdnegentigduzendnegenhonderdnegenennegentig."
"Goed teld?"
"Goed teld!"
"Gao heur dan now aachternao, oolde keuning, en tot kiek es."
En de oolde witte rotte sprong op zien beurt in de revier, zwom naor de dri'jkolk en verdween in et diepe.
Doe de fluitspeulder zo zien opdracht uutvoerd hadde, gong hi'j op bedde in de harbarge. En veur et eerst in maonden sleupen de inwoners van Hamelen die naacht rustig. De aanderemorgens om negen ure verscheen de fluitspeulder op et stadhuus, waor de raod al op him waachtte.
"Al jim rotten bin gister in de revier sprongen," zee hi'j tegen de raodsleden, "en ik stao d'r veur in dat d'r gien iene weeromme naor de stad kommen zal. D'r weren negenhonderdnegentigduzendnegenhonderdnegenennegentig, tegen iene schelling de kop. Reken dat mar even uut!"
"Lao'we eerst de koppen tellen. Iene schelling de kop is een kop de schelling. Waor bin de koppen?"
De rottevanger hadde zoe'n gemiene tegenzet niet verwaacht. Hi'j wodde bliek van lelkens en zien ogen scheuten vuur.
"De koppen!" raosde hi'j. "Aj'm daor pries op stellen, gao ze dan zuken in de revier!"
"Zo?" begon de borgemeister, "dus jow weigeren om de veurweerden van de overienkomst nao te kommen? Dan zollen wi'j van oonze kaante iedere betaeling weigeren kunnen. Mar jow bin oons van nut west en daoromme zuwwe jow niet gaonlaoten zonder een beloning." Mit die woorden beud hi'j him vuuftig daelders an.

"Holen jow die beloning zels mar," zee de fluitspeulder. "As jim mi'j niet betaelen, za'k deur jim kiender betaeld wodden." Hi'j trok zien hoed over de ogen, leup in zeuven haosten et stadhuus uut en gong de stad uut zonder tegen een starveling wat te zeggen. Doe de bevolking van Hamelen heurde hoe de zaeke oflopen was, wreven ze heur in de hanen en lachten. Dat de fluitspeulder d'r zo min ofkommen was, vunnen ze hielemaole niet slim.
"Die is in zien eigen koele valen," zeden ze. Mar waor ze et hadste om lachen mossen, was zien driegement, dat hi'j him deur de kiender betaelen laoten zol. Ha, ha! Zokke schuldeisers zollen ze heur hiele veerdere leven wel hebben willen.

De aanderedaegs, een zundag, gongen ze in een goeie bujje naor de karke. Ze weren bliede dat ze nao ofloop van de preek aendelik es weer wat lekkers eten kunnen zollen, waor de rotten niet an zeten hadden. Ze weren hielemaole niet veurbereided op et verschrikkeliks, dat heur waachtte doe ze thuuskwammen: nargens kiender! Ze weren allemaole verdwenen, vot!
"Oonze kiender! Waor bin oonze aarme kiender?" koj' in alle straoten heuren. Doe kwammen drie kleine jongen jammerend en goelend deur de oostelike stadspoort, en dit verhael kwam d'r uut: Doe de oolden in de karke zatten, klonk d'r wonderlik mooie meziek in de straoten. Antrokken deur de betoverende klaanken weren alle jongens en maegies die thuuslaoten weren al vlogge naor et grote markplein toe gaon. Daor zaggen ze de rottevanger die op zien fluite speulde. Doe de vremde votgong, weren ze him aachternaogaon. Draevende, zingende en daansend op de tonen van de meziek weren ze mitlopen tot an de voete van de barg, diej' zien aj' Hamelen binnenkommen. Doe ze bi'j de barg kwammen, gong die eupen. De speulder was mit heur naor binnen toe gaon. Doe gong de barg weer dichte.

Alliend de drie kleinen die et aeventuur vertelden, weren as deur een wonder buten bleven. De iene was kreupel en kon niet hadde genoeg lopen. De twiede was zo vlogge et huus uut vleugen dat hi'j mar iene schoe an hadde. Hi'j hadde him an een grote stien stoten en kon haost niet lopen. De dadde was op tied kommen, mar doe hi'j him haostte om naor binnen te gaon, was hi'j zo hadde tegen een stok rots van de barg botst dat hi'j aachterover valen was. Op dat stuit was de barg aachter zien busies dichte gaon. Doe de oolden dit heurden, begonnen ze nog hadder te goelen. Ze leupen hadde mit schoppen en houwelen naor de barg en zochten tot de aovend naor de eupening waor heur kiender deur verdwenen weren. Ommenocht! Doe et naacht wodde, gongen ze bi'j slot van zaeke raodeloos naor Hamelen weeromme.

Mar et ongelokkigst vuulde de borgemeister him die mit de speulder onderhaandeld hadde. Hi'j hadde drie zeunen en twie dochters verleuren. Tot overmaot van ramp overlaedden de inwoners van Hamelen him mit verwieten. Ze vergatten daorbi'j dat ze et daegs teveuren mit him iens west weren. Wat was d'r mit die ongelokkige kiender gebeurd? De oolden bleven hopen dat ze niet dood weren en dat de rottevanger, die wissezeker uut de barg kommen was, heur mitneumen hadde naor zien eigen laand. Daoromme leuten ze nog jaorenlange in verschillende lanen naor heur kiender zuken. Mar gieniene vun iens een spoor van de aarme kiender. Eerst een protte jaor naotied heurden ze d'r weer wat over.

Zebbeld honderdvuuftig jaor nao de droeve gebeurtenis, doe d'r gien vader, moeke, breur of zuster uut die tied meer over was, kwammen d'r op een aovend een peer koopluden uut Bremen in Hamelen. Zi'j weren uut et oosten weg op pad naor huus. Ze vreugen de gemienteraod om mit heur te praoten. Ze vertelden dat ze op deurtocht deur Roemenië in een bargachtige streek west weren. Et hiette daor Transsylvanië. De bewoners praoten alliend mar Duuts, wiels iederiene rondom heur toe Roemeens praotte. Die meensken hadden zegd dat ze uut Duutslaand kwammen, mar dat ze niet wussen hoe ze in dit vremde laand terechtekommen weren.
"Now dan," zeden de Bremer koopluden, "die Duutsers moe'n de naokommelingen wezen van de verleuren kiender van Hamelen." De bevolking van Hamelen twiefelde daor niet an. En sund die tied bin ze d'r van overtuugd dat de Transsylvaniërs van Roemenië heur laandgenoten binnen, van wie de veuroolden as kiender uut Hamelen wegvoerd binnen deur de fluitspeulder. D'r bin een hieleboel dingen op de wereld die muuiliker te geleuven binnen as dit.


© Piet/er Bult (vertaeling)