Katte op leerzen

Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


De katte op leerzen

Een mulder leut an zien drie zeunen niet aanders nao as zien meule, zien ezel en zien katte. De arfenis was vlogge verpat, de netaoris en de prokkereur kwammen d'r niet iens an te passe, want die zollen ommes et schaemele arfgoed al daolik opslokt hebben. De ooldste zeune kreeg de meule, de twiede de ezel en veur de jongste bleef d'r niks aanders as de katte over.

De laeste was ontroostber dat hi'j zo zunig bedield was.
"Mien breurs," zee hi'j, "kun beheurlik heur brood verdienen as ze tegere doen gaon, mar as ik de katte opeten hebbe en van zien vellegien een haandmoffe maeken laoten hebbe, dan za'k van honger ommekommen."

De katte hadde disse woorden heurd, mar dee krek as hi'j niks vernam en zee op kalme en bedaorde toon tegen him:
"Wees mar niet bedroefd, meester, jow hoeven mi'j alliend mar een poede te geven en een peer leerzens veur mi'j maeken te laoten om d'rmit deur et kreupelhoolt te lopen, en jow zullen zien dat jow d'r niet zo min ofkommen binnen as jow now daenken."

Hoewel de eigener van de katte d'r niet een protte weerde an hechtte, hadde hi'j him toch pattietoeren staelties van lienighied uuthaelen zien om rotten en moezen te vangen, waorbi'j hi'j an zien veurpoten hangen gong of him onder et mael verstopte en krek dee as hi'j dood was. Dat hi'j d'r now toch niet hielemaole an twiefelde of et beest him misschien in zien tamtaosie helpen kunnen zol.

Doe de katte kregen hadde wat hi'j vreug, trok hi'j mannig de leerzen an, hong de poede om zien nekke, hul de koren mit de beide veurpoten vaaste en gong naor een knienebarg waor et wemelde van knienen. Hi'j dee wat zemels en koolblatties in zien poede, gong doe liggen krek as hi'j dood was en waachtte tot d'r ien of aander jong knien, dat nog weinig onderviening van de misleidings van disse wereld hadde, in de poede kroepen zol om op te eten wat daor in zat.

Amper lag hi'j daore of hi'j kreeg zien zin al. Een jong en onbezunnen knienegien kreup in de poede, de katte trok vot-en-daolik de koren dichte, greep him vaaste en sleug him zonder perdon dood.

Groots op zien buit gong hi'j naor de keuning en vreug om him te spreken. Ze leidden him naor de kaemer van de Majesteit; bi'j et binnenlopen gong hi'j diepe deur de kni'jen veur de keuning en zee: "Sire, hier is een wild knien da'k jow, in kommedaosie van de Markies van Carabas (zo nuumde zien meester him altied) anbieden komme."


"Zegge tegen jow meester, dat ik him daank en dat hi'j mi'j d’r een groot plezier mit daon het." zee de keuning.

Op een aandere keer verstopte de katte him in een roggeveld en hul zien poede de hieltied eupen en doe d'r twie petriezen in gaon weren, trok hi'j de koren dichte en vong ze zo allebeide. Daornao gong hi'j ze weer bi'j de keuning anbieden, zoas hi'j et eerder ok mit et knien daon hadde.

De keuning anveerdde de petriezen weer mit genoegen en leut him wat drinkgeld geven. Twie of drie maonden gong de katte zo deur mit de keuning van tied tot tied wildbraod uut de jachtbuit van zien meester an te bieden. Op een dag, doe hi'j wus dat de keuning een rittien langs de revier maeken gaon zol, tegere mit zien dochter, die de mooiste preensesse van de wereld was, zee hi'j tegen zien meester: "As jow mien raod opvolgen willen, dan is jow fortuin maekt; jow hoeven niks aanders te doen as wat in de revier badderen te gaon, op een plakkien dat ik je wiezen zal, en mi'j veerder mien gang gaon te laoten."

De Markies van Carabas dee wat zien katte him raodde, zonder te weten waor et eins goed veur was. Wiels hi'j daor an et badderen was, kwam de keuning veurbi'j en de katte begon zo hadde as hi'j mar kon te roepen: "Help! Help! de Markies van Carabas versoept!"

Op dat geroep steuk de keuning zien heufd uut et raempien van et rietuug en doe hi'j de katte herkende die him zo vaeke jachtwild brocht hadde, gaf hi'j kommedaosie an zien liefwaacht om zo vlogge meugelik de Markies van Carabas te hulpe te schieten.

Wiels ze de aarme markies uut de revier haelden, naoderde de katte de karos en zee tegen de keuning dat d'r dieven kommen weren, wiels de markies an et badderen was, en die hadden al zien kleraosie steulen, hoewel hi'j nog uut alle macht "Hool de dief" reupen hadde. (Et slimme dier hadde de kleraosie onder een grote hoop stienen verstopt). De keuning gaf vot-en-daolik an de knechten van zien kaasten mit kleraosie kommedaosie om veur de Markies van Carabas iene van zien mooiste pakken haelen te gaon. De keuning overlaedde him mit vrundelikheden. De prachtige kleren die hi'j krek kregen hadde stonnen him poer best want hi'j was hatstikke knap vun de dochter van de keuning en vun him hiel aorig. Amper hadde de Markies van Carabas heur twie of drie keer eerbiedig mar toch wat teder ankeken, of ze was al tot over heur oren op him verliefd. De keuning weenskte dat hi'j in zien koetse stapte en mit de rittien mitgong.

De katte, die slim bliede was doe hi'j vernam dat zien plan zo goed lokte, leup veuruut en kwam bi'j een tal boeren die doende weren om een grösveld te mi'jen. Hi'j zee tegen heur: "Beste meensken, jim moe'n doukies tegen de keuning zeggen dat et veld, waoj'm in an 't mi'jen binnen, van de Markies van Carabas is, want aanders zuj'm allemaole in stokkies hakt wodden."

Inderdaod vreug de keuning van wie et laand was, dat ze an et mi'jen weren.
"Van de Markies van Carabas," reupen ze allemaole toegelieke, want ze weren bange wodden veur de bedreigings van de katte.


"Jow hebben daor een mooi stok grond," zee de keuning tegen de Markies van Carabas.
"Jow zien wel, Sire," zee de Markies, "dat et een stok laand is, dat ieder jaor hiel wat opbrengt."
De katte, die de hieltied veuruut leup, zag doe een koppel boeren die an de oogst doende weren en zee tegen heur: "Beste meensken, aj'm niet zeggen dat al dat graon van de Markies van Carabas is, zuj'm allemaole in stokkies hakt wodden." De keuning, die een posien naotied veurbi'jree, wol weten van wie al dat graon was, dat hi'j daor zag:
"Dat is van de Markies van Carabas," zeden de boeren doe, en de keuning ston d'r weer versteld van…, en de Markies ok. De katte, die veur de karos uutleup, zee de hieltied etzelde tegen iederiene die hi'j tegenkwam en de keuning ston iedere keer weer versteld over de uutgestrekte bezittings van de Markies van Carabas.

Bi'j slot van zaeke kwam de katte bi'j een prachtig kesteel, et eigendom van een reus, die schatriek was, want al de laanderi'jen waor de keuning langes reden was, heurden bi'j dat kesteel. De katte zorgde eerst dat hi'j te weten kwam wie die reus was en wat hi'j zo al kon: doe vreug hi'j om mit him te praoten, en zee dat hi'j niet zo vlak langs et kesteel veurbi'j gaon wol, zonder de ere te hebben him zien opwaachting te maeken.

De reus kreeg him zo hoffelik as een reus mar kan en leut him zitten gaon.
"D'r wodt beweerd," zee de katte, "dat jow de gaove hebben om jow veraanderen te kunnen in verschillende dieren; bi'jglieks dat jow je in een leeuw of een olifant veraanderen kunnen."
"Dat is waor," zee de reus bas, "en om et te bewiezen za'k mi'j in een leeuw veraanderen."

De katte schrok zo arg doe hi'j opiens een leeuw veur him staon zag, dat hi'j vot-en-daolik de dakgeute in klom, mar et gong muuizem en geveerlik, vanwegens zien leerzen, die d’r niet toe deugden om d'r mit over de dakpannen te lopen.

Nao een schoft, doe hi'j zien hadde dat de reus weer zien eigen pestuur anneumen hadde, kwam de katte naor beneden en bekende dat hi'j allemachtig bange west was.
"Ze hebben mi'j ok nog verzekerd," zee de katte, "mar ik kan et haost niet geleuven, dat jow alderdeegst de keunst verstaon om jow in hiele kleine dieren te veraanderen, bi'jglieks een rotte of een moes. Ik moet jow eerlik zeggen: dat liekt mi'j haost onmeugelik."

"Onmeugelik?" bulderde de reus, "dat zuj' nog es zien!" En op etzelde mement veraanderde hi'j him in een moes die over de vloer trippelde. De katte hadde et nog mar krek zien, of hi'j sprong d'r op of en vrat him in iene grote hap op.

Onderwiels ree de keuning langs et prachtige kesteel van de reus en wol d'r wel es binnen kieken. Doe de katte et rattelen van de vielen over de vaalbrogge heurde, leup hi'j him integen en zee tegen de keuning:
"Ik hiet jow Majesteit welkom in et kesteel van de Markies van Carabas."


"Wat! meneer de Markies," reup de keuning, "is dit kesteel ok al van jow? Zoe'n mooie binnerplaetse en al die gebouwen d'r ommetoe zag ik nog niet eerder. As jow mi'j toestaon, lao'we et dan es van binnen bekieken." De markies riekte de jonge preensesse de haand en volgde de keuning die veurop leup. Ze kwammen in een grote zael waor een heerlike maoltied klaor ston, die de reus klaorzetten laoten hadde veur zien vrunden, die him die dag opzuken zollen, mar die now niet naor binnen dusten te gaon omreden ze wussen dat de keuning d'r was.

De keuning was opteugen over de goeie eigenschoppen van de Markies van Carabas, en zien dochter ok, want die ston al hielemaole in vuur en vlam veur him, en doe hi'j de uutgestrekte laanderi'jen zag die de markies bezat zee hi'j tegen him, naodat hi'j vuuf of zes glaezen wien opdronken hadde:
"Et hangt mar krek van jow of, meneer de Markies, om mien schoonzeune te wodden."

De markies gong diepe deur de kni'jen en anveerdde de roem die de keuning him bewees; en nog diezelde daegs trouwde hi'j mit de preensesse. De katte wodde een veurnaem edelman en jaegde van now of an alliend nog mar veur zien plezier op moezen.


© Piet/er Bult