Ontstaon van de wereld
Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Et ontstaon van de wereld
Genesis, mar dan aanders
Bi'j et ontstaon van de wereld was d'r niks aanders as 'Baaierd'.
Veurdat waeter, laand en locht appat bestonnen, zag de hiele netuur d'r
etzelde uut. Disse nargens naor vormde en niet odderde massa van
veurtieds wodt 'Baaierd' nuumd. Gien zunne of maone verlochtte disse
wereld, d'r was nog gien eerde waor de locht ommetoe lag, d'r weren
gien stranen of kuststreken waor laand en waeter mekeer raekten. Eerde,
waeter en locht weren argens en nargens, gien inkeld element beston op
himzels. Alles was op dezelde tied koold en waarm, nat en dreuge, hadde
en zaachte, zwaor en licht.
Nao de Baaierd de Kosmos
Een godheid maekte uut de Baaierd wat leefbers: nao die ingreep
straolde de zunne vanuut de hemel; daoronder lag de locht en onderan
was de eerde, ommespoeld deur waeter.
De schepping en inrichting van de eerde
Doe alle elementen heur plak kregen hadden, stelde die godheid odder op
zaeken. Hi'j kneedde de eerde tot een ronde balle. De zenen begonnen te
bewegen en de eerste storms die uutbrakken, verspreidden et waeter over
alle kontinenten. Ok kwammen de eerste moerassen, meren, bronnen en
stromen te veurschien. Zi'j wodden deur heur wallen tegenholen en
kwammen uut in de zee waor ze de wallen veur stranen verwisselden. De
wereld was opspleuten in drie elementen: eerde, waeter en locht.
Eupen velden ontstonnen, bargen en daelen en de eerste plaanten en
bomen leupen uut. De eerde kende van dan of dezelde indielinge as de
hemel: vuuf baenen, mit in et midden de evenaar, et waarmste plak op
eerde en daorom onbewoonber. Tussen de koolde noordpool en et waarme
gebied de evenaar, en tussen diezelde evenaar en de zuidpool laggen
gemaotigde zones, waor winter en zoemer mekeer ofwisselden. In de locht
boven de eerde, vun die godheid, mos d'r dieze wezen kunnen, regen,
donder, bliksem en geweld van de wienden.
De vier wiendstreken
De wereldmaeker leut de wienden niet allemaole uut dezelde richting
wi'jen mar leut heur blaozen naor verschillende kaanten. Deur heur
grote kracht en heur onderlinge gekilster konnen ze rondomme grote
schae veroorzaeken. Eurus, de oostenwiend, wi'jde vanuut Arabië en
Perzië, lanen waor de bargen schitterden in et morgenlocht; Zephyrus,
de zaachte westenwiend, blaosde vanuut et laand waor et straand him
waarmde an et daelekommende zunnelocht. Boreas, de roege noordenwiend,
wi'jde uut de koolde noordelike kontreinen; Auster, de zudenwiend,
veroorzaekte niks as donkere wolken en regen.
De hemel en et daon maeken van et hielal
Boven de hemel mit de wienden plaetste hi'j de aether, die gien gewicht
hadde. Amper was et uutspansel klaor of langs de hemel lochtten steerns
op, waorvan een protte saemen een groep vormden die sterrebeelden nuumd
wodden; ze weren d'r eertieds ok al mar bleven buten et zicht deur
dichte wolken. Van dan of spraankelden rondomme steerns en wodde de
hemel bewoond deur goden. In et waeter kwam leven deur vissen en
aandere waeterdieren, op et laand kwammen de roofdieren te veurschien
en in de locht spreidden voegels heur vleugels uut.
Et ontstaon van de meenske
D'r ontbrak nog een wezen dat intelligenter was as de dieren: de
meenske, mit benul veur et goddelike, bestemd om over alles te heersen.
En de meenske ontston om de wereld nog meer leefber en beter te maeken
as dat ze al was.
Prometheus, zeune van Lapetus, maekte de meenske naor et beeld van de
goddelike heersers. De meenske onderscheidde him van de dieren deurdat
hi'j rechtop leup: hi'j wodde mit et heufd rechtop geboren zodat hi'j
alles zien en waornemen kunnen zol. De eerde, de eertieds vormeloze
klute, kreeg een hiel ni'j uutzicht deur de komst van de meenske.
© Piet/er Bult
Vri'j, naor een stok wa'k argens -mar wete niet meer waore- tegenkwam...