Taelkrisis en loerders
Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home
Taelkrisis en loerders
Mien pake en beppe van heiten kaante, boerkten as laesten op de
'Duinenzathe' van Appelsche (kiek mar es op de aachterkaante van 't
blattien van 21 en 22 juni van de Spreukekelinder van 2004). Appelsche
is toch beheurlik Stellingwarfs zo'k zo zeggen. Op die boerkeri'je is
mien heit geboren en opgruuid. Mien moeke is geboren en opgruuid op de
Veneburen onder Else. Ok aorig Stellingwarfs zo donkt mi'j. Vader en
moeke hebben van heur trouwen of, tot an heur pensioen, altied boerkt
in de Stellingwarven. Eerst op de Veneburen en veur et laest in
Donkerbroek. Daor -op 't oost- bin ik as laeste van heur tiental
kiender geboren. An die kaante van de Kuunder, moet et verkeerd gaon
wezen mit mi'j. Een week of wat leden kwam ik d'r inienend aachter da'k
mischien toch wel meer Fries bin as Stellingwarver.
'k Was op een morgen om goed halfzesse wakker wodden en vot naor
beneden gaon. Even laeter zat ik in ’t duuster en in mien onderbokse en
een oold boezeroen, al an mien twiede paantien koffie mit 'n zwaor
sigerettien. 't Leup al zoe'n betien tegen 't morgenlochten doe'k mi'j
een dadde bakkien inschinken wol. Doe'k naor 't stellegien toeleup waor
de koffiepot nog gezellig wat ston te pruttelen, leup ik langs et raem
waoras an de buterkaante een manspersoon naor binnen ston te kieken.
Opiens ston ik oge-in-oge mit een loerderd. Inbrekers bin op dat ure
niet meer bi'j’t pad, zo he'k mi'j laeter vertellen laoten. ’t Was een
niet al te groot mannegien. Hi’j har zien neuze stief tegen et glas
androkt en hul zien rechterhaand boven de ogen.
Doe wi'j die iene tel oge-in-oge stonnen schrok hi'j lieke hadde as dat
ik dat dee, daen'k. Votendaoliks zette ik -nogal rimpend- mien koppien
op 't aanrecht en vleug as een gek naor de aachterdeure. Ik scheuf de
beide grundels d'r of, trok de deure wied eupen en wa'k die manspersoon
doe toereup dat wi'j'm vaaste niet weten mar ... 't was in 't Fries.
Daor schrok ik laeter eins nog meer van, as van die loerder. Nog mar
krek wakker, nog niks heurd en nog tegen gieniene praot of een kraante
lezen, bruukte ik in een mement van een schrikreaktie et Fries in stee
van et Stellingwarfs. Wonderlik! En now zitte ik dus mit 'n
‘tael-krisis’. Bin'k wel een echte Stellingwarver die et kroem altied
as zien moekestael bruukt het? Moe'k now ankem jaor as een ‘Frysk om
utens’ mit de Stellingwarvers te sutelen of moe’k an de ere kaante van
de Kuunder (of toch Tjonger) op zien Frysk mit te ‘suteljen’?
Hoe ’t mit die loerderd oflopen is, woj’ nog weten? Now, om een ure of
negen henne bin’k even naor ‘t plisieburo west. Doe’k d’r inkwam kree’k
votendaolik een kop automaotekoffie anbeuden. “Om jow een betien op je
gemak te stellen” zee de dienstdoende briggedier. Hi’j beud mi’j een
stoel an, pakte een penne en pepier en begon mi’j honderd-uut te
vraogen. Now en doe he’k him et hiele relaos nog es daon, krek zoa’k
dat jim hierboven ok uutstokt hebbe vanzels. “Mien pake en beppe van
heiten kaante, boerkten as laesten .....”.
Doe’k him as laeste vreug waor a’k now ankemjaor mitlopen moet te
sutelen, keek de beste man mi’j an, krek as dat hi’j ’t in Keulen
donderen heurde. Hi’j bleef mi’j een schoffien strak ankieken,
verscheurde hiel staorig zien opschriefbriefien en gaf mi’j doe uut een
laegien van zien buro een adreskaortien van een psychiater in de grote
stad. “En aj’ nog es weer een loerderd om ‘e deure hebben, kom dan
gerust nog mar es langes” zee de brigges, wiels hi’j de deure
waegenwied veur mi’j eupenhul.
© Piet/er Bult