W.H. de Vries

Weeromme naor Verhaelen
Weeromme naor Stellingwarfs
Home


W.H. de Vries (interview)


D'r bin mar zoe'n 150 Nederlaanders die zeggen kunnen dat ze een lintien van de President van Amerike (Ronald Reagan, doedestieds) kregen hebben. Wiebe H. de Vries (1926) uut Wolvege, groot kenner van de oorlogshistorie '40-'45 is daor iene van.

An now toe stonnen d'r meer as zestig verhaelen 'De oorlog in de Stellingwarven' in et Stellingwarfs tiedschrift de Ovend. Dat tiedschrift komt zes keer jaors over de heerd wat dan dus daele komt op meer as tien jaor publikaosies van de haand van De Vries. Al jaoren he'k die stokken altied oversleugen, want de meerste verhaelen rond de oorlog '40-'45 he'k now ienkeer gien belangstelling veur. Vliegtugen, stoomtreinen en alderdeegst van et ni'jste medel auto, raek ik ok niet van an de kook.

Wao'k eins meer oge veur hadde was de man aachter die verhaelen. Et was mi'j al mennigmaol opvalen dat die stokkies mit een haost wetenschoppelike benaodering schreven wodden. Ik was dan ok slim beni'jd naor de man aachter die verhaelen over dit stok geschiedenis. We legden een tied en een plak vaaste om him es wat beter kennen te leren. Op een regenachtige woensdagmiddag scheuven we bi'j Henk en Freerkje in Noordwoolde an de eterstaofel an en ha'k een briefien mit tien vraogen mitneumen veur de beste man, mar…

Et duurde niet lange doe 'k et al vernam. Zoas van de oold-direkteur van de Schrieversronte wel es zegd is, "Pieter ís de Schrieversronte", zo kuj' van Wiebe H. de Vries wel haost zeggen: "Hi'j ís de oorlog." In een oneindige woordestroom kneupt De Vries et iene verhael an et aandere en nuumt tieden, daotums, naemen van betrokken meensken en plakken d'r steevaaste hiel precies bi'j. Mar een hiel inkelde keer krabbelt hi'j himzels aachter de oren en moet hi'j hiel even in zien grieze massa spitten om een bi'jbeheurende naeme of daotum op te greven.

In zien jonge jaoren wol De Vries eins wel boer wodden mar daor is niet vule van terechte kommen. Uutaendelik dri'jde et veerder in zien leven allemaole om techniek van veurnaemelik radio, tillevisie en antennebouw. En tussendeur altied mar weer die oorlog...

Doe Wiebe as zeuventien- achtienjaorige jonge bi'j de CAV in Berkoop warkte en zien vader opreupen wodde veur de 'Arbeitseinzats' mos hi'jzels wel onderduken. Hi'j kwam terechte bi'j een turfmaekeri'je an de Lende, waor hi'j iedere dag van et huus van zien oolden in Ni'jhooltpae uut henne fietste. Van zien breur kreeg hi'j op een dag een plaetiesboek waor silhouetten van alle vliegtugen - van weerskaanten - die in de oorlog bruukt wodden in stonnen. Daormit was de interesse veur alles wat mit oorlog te maeken het anwakkerd tot et grote vuur dat vandaege-de-dag nog altied volop braant.

Veur een fesoenlike baene in et leger kwam De Vries niet in anmarking omreden dat hi'j kleurenbliend was. Vanwegens diezelde kwaol hul hi'j et ok niet al te lange uut bi'j de pliesie in Rotterdam en bi'j de Massisee. Nao as Oorlogsvri'jwiller (OVW-er) in Haarlem bi'j de eerdere Mijn- en Munitie Opruimings Dienst (MMOD), de Explosie-ven Opruimings Dienst (EOD) van vandaege-de-dag en zoe'n aanderhalf jaor as Gestichtswacht (GeWa) in de gevangenissen van Veenhuzen te warken, kwam hi'j uuteindelik bi'j de Frico in Wolvege terechte.

Vandaege-de-dag het De Vries trouwens nog altied een vergunning om mit geveerlike rommel uut die tied in de auto bi'j pad en weg te wezen.

Al hiel vroeg - drekt nao de oorlog - is De Vries begonnen mit et publiseren van zien kennis van de oorlogshistorie. Tegere mit een kammeraod maekte hi'j al gauwachtig een boek over een stok oorlogsgeschiedenis rond de Gemiente Lemsterlaand. Naotied breidde zien 'warkgebied' uut tot de drie noordelike perveensies in een Studie Groep Lucht Oorlog (SGLO), mar is bi'j oons veural bekend van de beschrieving van die tied in Stellingwarf. In 1995 kwam zien Nederlaanstaelig boek 'De regio tijdens de Tweede Wereldoorlog' bi'j Meester Drukkers in Wolvege uut. Daor bin onderdehaand meer as vuufduzend van verkocht.

Ie kun et zo mal niet bedaenken of De Vries wet d'r een verhael over mit alle details d'r ommetoe. Alles over wrakstokken van vliegtugen, waor ze liggen, over greven van burgers en soldaoten, alle strafkaampen, en gao zo mar deur. Op mien vraoge as d'r ok 'leuke' verhaelen uut die tied te vertellen binnen kwam et verhael mit naeme en toenaeme op 'e taofel van een kollektaant die in Ni'jhooltpae mit een kollektebusse bi'j de deuren langeskwam veur de pro-Duutse 'Winterhulpe'. Hoewel de meerste inwoonders van Ni'jhooltpae wel wat in die busse deden, kwam de man ok bi'j iene an de deure die d'r niks van hebben mos en zee: "Ie kun om mi'j de Duutse pest kriegen." Waorop de kollektaant him bescheid gaf mit de woorden: "Da's altied nog beter as de Engelse ziekte."

De Vries vint et wel es jammer dat d'r niet meer direkte reakties kommen op zien stokken in de Ovend. Hi'j wodt trouwens wel geregeld vraogd veur infermaosie over disse of gene, of geft raod over et plaetsen van een monement of gedaenkstien. In de Ovend van april 2007 ston zien 62ste stok 'De oorlog in de Stellingwarven' mar ok de bosschop dat hi'j et om reden van zien wat minder woddende gezondhied even wat kalmer an doen mos. Intied het hi'j toch mar weer een peer stokken naor Berkoop toestuurd en hoopt dat nog een hiel schoft vol te holen.

Et testement kan alle daegen nog veraanderen mar zo et now liekt gaot zien hiele archief nao zien wegraeken naor de Schrieversronte in Berkoop en zal de zeune d'r op toezien dat et daor goed beheerd wodt.

Over de schrieveri'je van vandaege-de-dag in Stellingwarf wawwe et aorig mittenneer iens: et is al mit al wat een oppervlakkige bedoening, et het niet al te vule diepgang. Mit alliend mar wat fleurige stokkies, romannegies en gedichies redden we et Stelling-warfs niet van een gewisse ondergaank.

Doe we vernammen dat Freerkje de eerpels op 't vuur zette en bleek dawwe de halve middag 'verpraot' hadden, kon 'k et vanzels niet laoten om vrouw De Vries (Corrie) nog even te vraogen hoe as et is om mit zoe'n gepassioneerde 'oorlogsman' trouwd te wezen.

Van wieze meensken kuj' een wies bescheid verwaachten vanzels, en d'r kwam dan ok een poletiek antwoord:
"Et moch om mi'j wel es wat minder want d'r is meer as alliend die oorlogsverhae-len. Mar an de aandere kaante, we laoten mekeer daor hielemaole vri'j in en we slaopen d'r naachs goed omme."

Groots lat Wiebe H. de Vries zien speltien van de Armed Forces Examination and Entrance Station (AFEES) op et revers van zien jassien nog es an mi'j zien en zal weer an een volgend oorlogsverhael beginnen as Corrie him an jasse trekt:
"Kom, we gaon op huus an."

Buten, in twielochten zie'we hoge in de locht et silhouet van een vliegtuug overkommen…


© Piet/er Bult