Ten slotte
Terug naar Reisverslag
Opmerkelijk
Atir of Maki
De naam Atir komt van oorsprong uit het Urdu, zegt de
namen-encyclopedie.
In een animatiefilm over Zarafa wordt niet de naam
Atir maar de naam Maki, een veel voorkomende naam in Soedan, gebruikt.
Zarafa
Zarafa was waarschijnlijk een Kordofangiraffe (Giraffa camelopardalis antiquorum) die zijn oorsprong in (Zuid) Soedan heeft.
Zowel in dit, als in allerlei andere (Franse) boeken wordt de naam
Zarafa ten tijde van 1826 en 1827 in de ik-vorm en in die tijd gebruikt.
De naam
Zarafa werd evenwel eerst in 1998 door de Amerikaanse scenarioschrijver
Michael Allin aan deze giraffe gegeven.
Pasja of Wali
Volgens de Franse wikipedia is 'wali', Arabisch voor prefect, gouverneur, proconsul of onderkoning.
Ten tijde van het Ottomaanse rijk was 'Pasja' een titel voor (meerdere) hoge ambtenaren.
Deze titel werd gewoonlijk achter de naam geplaatst: Mohammed Ali Pasja (1769-1849).
Vergelijkbaar in het Nederlands kennen wij één Koning met voor meer personen de (aanspreek)titel Majesteit of Sire.
In 'Kom Atir kom' en veel andere -Franse- boeken over Zafara wordt
meestal de titel 'pasja' gebruikt voor de gouverneur van het Ottomaanse
Egypte.
In sommige gevallen gebruikt men evenwel het woord 'wali' voor
deze Mohammed Ali, gouverneur en onderkoning van Egypte.
Persoonlijkt lijkt mij dat 'wali' meer voor de hand liggen dan pasja.
Karel X of Charles X
In een in het Nederlands geschreven boek schrijf je de naam van de
hoofdstad van Frankrijk als Parijs en niet het lokale Paris.
Het zelfde
geldt bijvoorbeeld voor Berlijn in plaats van Berlin, Londen in plaats van London.
Maar doe je dat ook met eigennamen en familienamen?
Wordt iedere Jean
een Jan, wordt iedere Pierre een Piet/er en wordt iedere Nicolas een Klaas?
Gaan we de bekende gebroeders Lumière ook de gebroeders Licht noemen?
Wordt Charles X dus Karel X?
La Rochelle of Bourges
Na het overlijden van giraffe Zarafa was het lange tijd stil over de rustplaats van zijn overblijfselen.
Er staat momenteel een opgezette Zarafa in het museum in La Rochelle, wordt wel
gezegd.
Volgens een blog (30-03-2017) van Nederlandse Parijskenner bij uitstek, Ferry van der Vliet,
staat Zarafa nu opgezet in het cabinet d'Histoire Naturelle in Parijs.
Ook wordt het Muséum d'Histoire Naturelle in Bourges vaak genoemd.
Ra, ra, ra...
Woordgebruik
"De taal is verzorgd, en tegelijk eenvoudig."
las ik in de recensie over dit boek 'Kom Atir kom' van schrijver in
Frankrijk, Caspar Visser 't Hooft.
Vooral in het eerste ongeveer derde deel van
het boek, ben ik dat 'eenvoudig'
niet geheel met hem eens.
Ja, verzorgd, zeker, maar veel tekst voelde
voor mij een beetje dedain, in de zelfde richting als veel beschreven observaties van
bijvoorbeeld de Franse schrijver Marcel Proust (1871-1922).
Het taalgebruik in het boek is
wat dat betreft perfect aangepast aan de sociale bubbel waarin de heer Etienne Geoffroy
Saint-Hilaire zich destijds bevond maar is voor veel hedendaagse lezers, waaronder ik, zeker niet eenvoudig te noemen.
Het zal ongetwijfeld aan het tekort van mijn algemene ontwikkeling
liggen maar ik moest in dat eerste derde deel van het boek, van nogal wat woorden de
betekenis opzoeken.
Een 'palfrenier' blijkt een
helper te zijn van o.a. de verzorging van de paarden van een postkoets.
Tegenwoordig mogelijk te vergelijken met een 'groom'.
Zo had ik ook nog nooit gehoord van 'anomalieën en deviaties in de tératologie'.
Dit blijken afwijkingen in bekende skeletopbouw te zijn.
Tja, als je
het éénmaal weet..., maar om dit nu eenvoudig woordgebruik te noemen.
Wat is een 'redingote'? Ah, een lange speciale jas. In Engeland bekend als een jas die gedragen werd tijdens het paardrijden.
Een 'calèche' schijnt een rijtuig (koets) te zijn.
pag. 30 een 'feloek'
22 'manen'
16 'manen'
uit het 'lazaret'
pag 35 'bergère'
'menagerie'
pag 36 'Leo x' maar 'Karel X'
U of Jij
Op bladzijde 15 spreken de nichtjes (kinderen dus) hun oom Etiène aan met
'jij' (tutoyeren).
Was dat inderdaad gebruikelijk in 1826 en
daaromtrent?
Ik dacht het niet.
Heden ten dage spreek ik, na jaren, praktisch iedereen in Frankrijk
nog altijd aan met 'u' (vousvoyeren).
Ook heden ten dage blijven
Fransen onderling elkaar lange tijd 'u' noemen (vousvoyeren) totdat ze behoorlijk
intiem vrienden van elkaar zijn geworden.
Onderweg van 11 naar 12
De
overgang van bladzijde 11 naar bladzijde 12 zette mij even op het
verkeerde been.
Aan het eind van bladzijde 11 is de heer Saint-Hilaire
in zijn bureau en staat op het punt om naar huis te gaan.
Direct
bovenaan
bladzijde 12 zit de heer Saint-Hilaire in een koets onderweg maar niet
van zijn kantoor naar huis maar samen met vrouw Angelique en
zoon Isodore in een andere koets onderweg naar het driejaarlijkse
familiediner.
Rode of groene volgorde
Op pagina 12 valt mij eerst de groene volgorde op (... vijfentwintig
jaar geleden is) en als laatste regel op deze bladzijde zie ik de rode
volgorde (... van oom Gonzague heb geërfd).
De volgorde voltooid deelwoord - persoonsvorm (geleden is) wordt wel de
'groene volgorde' genoemd. De volgorde persoonsvorm - voltooid
deelwoord (heb geërfd) heet de 'rode volgorde'.
Gewoonlijk wordt de éne of de andere volgorde consequent gevolgd.
- blz. 13 met wit damast is gedekt
- is heengegaan
- is bediend
- zal opvolgen
Reuma-aanvallen
Schrijf je reuma-aanvallen op bladzijde 13, als (feitelijk) één woord of als reuma
aanvallen in twee woorden, net als bijvoorbeeld reuma ervaringen of
reuma pijn?
Eabd aswad
"'Eabd' aswad" op bladzijde 19 betekent 'zwarte slaaf', maar eer je dat hebt uitgevonden...
Sycomoren en jacaranda's
Dit blijken typisch parkbomen maar ook weer, eer je dat hebt uitgevonden...
Insjallah
Dit is een Arabisch / Islamitische uitspraak bij een
toekomstverwachting en schijnt ongeveer het zelfde te betekenen als het
christelijke Deo Volente (zo de Here wil).
Muezzin
De 'muezzin' roept bij de Islamieten op tot gebed.
Een soort stadsomroeper voor Moslims.
Zou of zouden
Onderaan bladzijde 25: 'Inmenging van het Franse leger zouden zijn
plannen...' of 'Inmenging van het Franse leger zou zijn plannen...'?
1, een of één
Het schijnt voor bijna iedere auteur een worsteling te zijn om de
eenheid van 1 te beschrijven.
Op bladzijde 26 wordt duidelijk gekozen
voor mijn voorkeur: "één van voren en één en profil."
Bij veel énen mis ik de accent aigu op de e/é.
- wordt -mogelijk- vervolgd...
***
De Ranitz of Andrieu
Veel van bovenstaande twijfelgevallen horen misschien wel tot het
standaard gebruik van de auteur.
Bij de titel van haar boeken staat
altijd als geboortenaam (meisjesnaam) De Ranitz.
Op verschillende
fora noemt mw. De Ranitz zichzelf vaak Andrieu naar haar huwelijksnaam.
Af en toe best verwarrend als je iets op haar naam wilt zoeken.
C'est le ton qui fait la musique
Ik lees graag en veel maar had vóór deze giraffe nog nooit van de
schrijfster Agnita de Ranitz gehoord.
Daar hoef ik mij - geloof ik -
niet echt voor te schamen want ik heb het van meer mensen gehoord.
Ergens op internet, in een boekenpresentatie, kwam ik haar naam en haar boek plotseling
tegen.
Het was het stukje geschiedenis van de eerste giraffe in mijn
geliefde Frankrijk, voorzien van een routekaart.
Vooral die
routekaart trok mijn aandacht.
Om iets meer van de achtergrond, van
die gevolgde route, te willen weten nam ik contact op met Agnita.
Toen
ik omgaande van haar te horen kreeg dat er ook een complete reisgids
over de beschreven route van Marseille naar Parijs zou verschijnen, was
ik helemaal verk(n)ocht.
Vanwege mijn vele camperreizen, ben ik altijd op zoek naar een leuk
doel of een spannende route.
Veel bekende plaatsen, zoals o.a. Parijs,
Lourdes, Langres, Pau, Bordeaux, Le Mans, Ventoux, Avignon, enz., enz., heb ik
vanuit mijn centraal gelegen woonplaats La Trimouille, intussen wel één of meerdere keren bezocht.
Een route van oorsprong tot
uitloop van de Loire, de Seine, de Dordogne, de Maas, etc. heb ik helemaal gevolgd evenals
een aantal andere grote rivieren of kanalen, zoals ook het idillische
Canal du Midi met zijn vele bruggen en sluizen.
Het boek 'Kom Atir kom' heb ik
dan ook vlot aangeschaft en de reisgids alvast in bestelling gegeven.
Het boek leest prettig weg en het telkens wijzigen van view, door het
éne hoofdstuk door de ogen van monsieur Saint-Hilaire en het volgende
hoofdstuk nogeens, maar dan door de ogen van de Sudanese Atir te
beleven, vond ik leuk maar had van mij ook niet veel langer moeten
duren.
Daarvoor zit er voor mij toch net iets te weinig spanning of spektakel in
het verhaal.
Zowel het boek als de reisgids hebben een bijna wetenschappelijke
benadering en uitwerking.
De afkomst van de wijn/druif verloochent zich
niet, is mij wel eens verteld.
Dat is misschien ook wel van toepassing in mijn relatie met één van de twee hoofdfiguren, de gezag hebbende
zoöloog Saint-Hilaire.
En misschien meer nog mijn verhouding tot de
schrijfster van dit boek en deze reisgids.
Tijdens mijn bijbelvertaling in het Stellingwerfs had ik kennis aan
wijlen theoloog en communicatiewetenschapper, prof. dr. Anne van der
Meiden.
Hij vertelde mij dat je een taal gewoonlijk kunt spreken in drie
verschillende toonhoogten: kroegtaal, midden en hoogdravend.
Ik ben een
beetje in
mijn hippietijd blijven hangen, ben tamelijk wars van gezag en van
rangen en standen.
In dat verband staat mij de 'overkill' van de zelf onder aandacht gebrachte, bijna histerische (of toch narcistische?) aandacht van de auteur een beetje tegen.
"Ooit was bescheidenheid een deugd, maar in deze tijd lijkt de focus meer te liggen op de aandacht vestigen op jezelf,"
schreef journalist Mariska Jansen in haar column 'De kracht van
bescheidenheid,' in het tijdschrift 'Flow'.
En daar ben ik het van
harte mee eens...
© Piet/er Bult (juli 2022)