Ten slotte

Terug naar Reisverslag


Opmerkelijk

Atir of Maki
De naam Atir komt van oorsprong uit het Urdu, zegt de namen-encyclopedie.
In een animatiefilm over Zarafa wordt niet de naam Atir maar de naam Maki, een veel voorkomende naam in Soedan, gebruikt.
 
Zarafa
Zarafa was waarschijnlijk een Kordofangiraffe (Giraffa camelopardalis antiquorum) die zijn oorsprong in (Zuid) Soedan heeft.
Zowel in dit, als in allerlei andere (Franse) boeken wordt de naam Zarafa ten tijde van 1826 en 1827 in de ik-vorm en in die tijd gebruikt.
De naam Zarafa werd evenwel eerst in 1998 door de Amerikaanse scenarioschrijver Michael Allin aan deze giraffe gegeven.

Pasja of Wali
Volgens de Franse wikipedia is 'wali', Arabisch voor prefect, gouverneur, proconsul of onderkoning.
Ten tijde van het Ottomaanse rijk was 'Pasja' een titel voor (meerdere) hoge ambtenaren.
Deze titel werd gewoonlijk achter de naam geplaatst: Mohammed Ali Pasja (1769-1849).
Vergelijkbaar in het Nederlands kennen wij één Koning met voor meer personen de (aanspreek)titel Majesteit of Sire.
In 'Kom Atir kom' en veel andere -Franse- boeken over Zafara wordt meestal de titel 'pasja' gebruikt voor de gouverneur van het Ottomaanse Egypte.
In sommige gevallen gebruikt men evenwel het woord 'wali' voor deze Mohammed Ali, gouverneur en onderkoning van Egypte.
Persoonlijkt lijkt mij dat 'wali' meer voor de hand liggen dan pasja.

Karel X of Charles X
In een in het Nederlands geschreven boek schrijf je de naam van de hoofdstad van Frankrijk als Parijs en niet het lokale Paris.
Het zelfde geldt bijvoorbeeld voor Berlijn in plaats van Berlin, Londen in plaats van London.
Maar doe je dat ook met eigennamen en familienamen?
Wordt iedere Jean een Jan, wordt iedere Pierre een Piet/er en wordt iedere Nicolas een Klaas?
Gaan we de bekende gebroeders Lumière ook de gebroeders Licht noemen?
Wordt Charles X dus Karel X?

La Rochelle of Bourges
Na het overlijden van giraffe Zarafa was het lange tijd stil over de rustplaats van zijn overblijfselen.
Er staat momenteel een opgezette Zarafa in het museum in La Rochelle, wordt wel gezegd.
Volgens een blog (30-03-2017) van Nederlandse Parijskenner bij uitstek, Ferry van der Vliet, staat Zarafa nu opgezet in het cabinet d'Histoire Naturelle in Parijs.
Ook wordt het Muséum d'Histoire Naturelle in Bourges vaak genoemd.
Ra, ra, ra...

Woordgebruik
"De taal is verzorgd, en tegelijk eenvoudig." las ik in de recensie over dit boek 'Kom Atir kom' van schrijver in Frankrijk, Caspar Visser 't Hooft.
Vooral in het eerste ongeveer derde deel van het boek, ben ik dat 'eenvoudig' niet geheel met hem eens.
Ja, verzorgd, zeker, maar veel tekst voelde voor mij een beetje dedain, in de zelfde richting als veel beschreven observaties van bijvoorbeeld de Franse schrijver Marcel Proust (1871-1922).
Het taalgebruik in het boek is wat dat betreft perfect aangepast aan de sociale bubbel waarin de heer Etienne Geoffroy Saint-Hilaire zich destijds bevond maar is voor veel hedendaagse lezers, waaronder ik, zeker niet eenvoudig te noemen.
Het zal ongetwijfeld aan het tekort van mijn algemene ontwikkeling liggen maar ik moest in dat eerste derde deel van het boek, van nogal wat woorden de betekenis opzoeken.
Een 'palfrenier' blijkt een helper te zijn van o.a. de verzorging van de paarden van een postkoets. Tegenwoordig mogelijk te vergelijken met een 'groom'.
Zo had ik ook nog nooit gehoord van 'anomalieën en deviaties in de tératologie'. Dit blijken afwijkingen in bekende skeletopbouw te zijn.

Tja, als je het éénmaal weet..., maar om dit nu eenvoudig woordgebruik te noemen.
Wat is een 'redingote'? Ah, een lange speciale jas. In Engeland bekend als een jas die gedragen werd tijdens het paardrijden.
Een 'calèche' schijnt een rijtuig (koets) te zijn.
pag. 30 een 'feloek'
22 'manen'
16 'manen'
uit het 'lazaret'
pag 35 'bergère'
'menagerie'
pag 36 'Leo x' maar 'Karel X'

U of Jij
Op bladzijde 15 spreken de nichtjes (kinderen dus) hun oom Etiène aan met 'jij' (tutoyeren).
Was dat inderdaad gebruikelijk in 1826 en daaromtrent?
Ik dacht het niet.
Heden ten dage spreek ik, na jaren, praktisch iedereen in Frankrijk nog altijd aan met 'u' (vousvoyeren).
Ook heden ten dage blijven Fransen onderling elkaar lange tijd 'u' noemen (vousvoyeren) totdat ze behoorlijk intiem vrienden van elkaar zijn geworden.

Onderweg van 11 naar 12
De overgang van bladzijde 11 naar bladzijde 12 zette mij even op het verkeerde been.
Aan het eind van bladzijde 11 is de heer Saint-Hilaire in zijn bureau en staat op het punt om naar huis te gaan.
Direct bovenaan bladzijde 12 zit de heer Saint-Hilaire in een koets onderweg maar niet van zijn kantoor naar huis maar samen met vrouw Angelique en zoon Isodore in een andere koets onderweg naar het driejaarlijkse familiediner.

Rode of groene volgorde
Op pagina 12 valt mij eerst de groene volgorde op (... vijfentwintig jaar geleden is) en als laatste regel op deze bladzijde zie ik de rode volgorde (... van oom Gonzague heb geërfd).
De volgorde voltooid deelwoord - persoonsvorm (geleden is) wordt wel de 'groene volgorde' genoemd. De volgorde persoonsvorm - voltooid deelwoord (heb geërfd) heet de 'rode volgorde'.
Gewoonlijk wordt de éne of de andere volgorde consequent gevolgd.
- blz. 13 met wit damast is gedekt
- is heengegaan
- is bediend
- zal opvolgen

Reuma-aanvallen
Schrijf je reuma-aanvallen op bladzijde 13, als (feitelijk) één woord of als reuma aanvallen in twee woorden, net als bijvoorbeeld reuma ervaringen of reuma pijn?

Eabd aswad
"'Eabd' aswad" op bladzijde 19 betekent 'zwarte slaaf', maar eer je dat hebt uitgevonden...

Sycomoren en jacaranda's
Dit blijken typisch parkbomen maar ook weer, eer je dat hebt uitgevonden...

Insjallah
Dit is een Arabisch / Islamitische uitspraak bij een toekomstverwachting en schijnt ongeveer het zelfde te betekenen als het christelijke Deo Volente (zo de Here wil).

Muezzin
De 'muezzin' roept bij de Islamieten op tot gebed.
Een soort stadsomroeper voor Moslims. 

Zou of zouden
Onderaan bladzijde 25: 'Inmenging van het Franse leger zouden zijn plannen...' of  'Inmenging van het Franse leger zou zijn plannen...'?

1, een of één
Het schijnt voor bijna iedere auteur een worsteling te zijn om de eenheid van 1 te beschrijven.
Op bladzijde 26 wordt duidelijk gekozen voor mijn voorkeur: "één van voren en één en profil."
Bij veel énen mis ik de accent aigu op de e/é.


- wordt -mogelijk- vervolgd...

***

De Ranitz of Andrieu
Veel van bovenstaande twijfelgevallen horen misschien wel tot het standaard gebruik van de auteur.
Bij de titel van haar boeken staat altijd als geboortenaam (meisjesnaam) De Ranitz.
Op verschillende fora noemt mw. De Ranitz zichzelf vaak Andrieu naar haar huwelijksnaam.
Af en toe best verwarrend als je iets op haar naam wilt zoeken.

C'est le ton qui fait la musique 
Ik lees graag en veel maar had vóór deze giraffe nog nooit van de schrijfster Agnita de Ranitz gehoord.
Daar hoef ik mij - geloof ik - niet echt voor te schamen want ik heb het van meer mensen gehoord.

Ergens op internet, in een boekenpresentatie, kwam ik haar naam en haar boek plotseling tegen.
Het was het stukje geschiedenis van de eerste giraffe in mijn geliefde Frankrijk, voorzien van een routekaart.
Vooral die routekaart trok mijn aandacht.
Om iets meer van de achtergrond, van die gevolgde route, te willen weten nam ik contact op met Agnita.
Toen ik omgaande van haar te horen kreeg dat er ook een complete reisgids over de beschreven route van Marseille naar Parijs zou verschijnen, was ik helemaal verk(n)ocht.

Vanwege mijn vele camperreizen, ben ik altijd op zoek naar een leuk doel of een spannende route.
Veel bekende plaatsen, zoals o.a. Parijs, Lourdes, Langres, Pau, Bordeaux, Le Mans, Ventoux, Avignon, enz., enz., heb ik vanuit mijn centraal gelegen woonplaats La Trimouille, intussen wel één of meerdere keren bezocht.
Een route van oorsprong tot uitloop van de Loire, de Seine, de Dordogne, de Maas, etc. heb ik helemaal gevolgd evenals een aantal andere grote rivieren of kanalen, zoals ook het idillische Canal du Midi met zijn vele bruggen en sluizen.

Het boek 'Kom Atir kom' heb ik dan ook vlot aangeschaft en de reisgids alvast in bestelling gegeven.
Het boek leest prettig weg en het telkens wijzigen van view, door het éne hoofdstuk door de ogen van monsieur Saint-Hilaire en het volgende hoofdstuk nogeens, maar dan door de ogen van de Sudanese Atir te beleven, vond ik leuk maar had van mij ook niet veel langer moeten duren.
Daarvoor zit er voor mij toch net iets te weinig spanning of spektakel in het verhaal.

Zowel het boek als de reisgids hebben een bijna wetenschappelijke benadering en uitwerking.
De afkomst van de wijn/druif verloochent zich niet, is mij wel eens verteld.
Dat is misschien ook wel van toepassing in mijn relatie met één van de twee hoofdfiguren, de gezag hebbende zoöloog Saint-Hilaire.
En misschien meer nog mijn verhouding tot de schrijfster van dit boek en deze reisgids.

Tijdens mijn bijbelvertaling in het Stellingwerfs had ik kennis aan wijlen theoloog en communicatiewetenschapper, prof. dr. Anne van der Meiden.
Hij vertelde mij dat je een taal gewoonlijk kunt spreken in drie verschillende toonhoogten: kroegtaal, midden en hoogdravend.
Ik ben een beetje in mijn hippietijd blijven hangen, ben tamelijk wars van gezag en van rangen en standen.
In dat verband staat mij de 'overkill' van de zelf onder aandacht gebrachte, bijna histerische (of toch narcistische?) aandacht van de auteur een beetje tegen.
"Ooit was bescheidenheid een deugd, maar in deze tijd lijkt de focus meer te liggen op de aandacht vestigen op jezelf," schreef journalist Mariska Jansen in haar column 'De kracht van bescheidenheid,' in het tijdschrift 'Flow'.
En daar ben ik het van harte mee eens...


© Piet/er Bult (juli 2022)