Wat mij heeft bewogen
Terug naar Essays
Terug naar Nederlands
Home
Wat mij heeft bewogen
Het is volgens mijn uurwerk vijf óver twaalf voor wat het kunstmatig
instand houden van de Stellingwerfse eigen streektaal betreft…
In 1972 is in Ooststellingwerf door een groep schrijvers, waaronder
o.a. Henk Bloemhoff, de Stichting Stellingwarver Schrieversronte (sSr)
(voorheen Culturele raad van Ooststellingwerf) opgericht. Prima
natuurlijk...
Even later werd schoolmeester Pieter Jonker als directeur aangesteld. Ook prima...
Er kwam gestaag een subsidiestroom op gang en zoals dan wel vaker gebeurt werd het toen al gauw een clubje van 'ons kent ons' en 'jij wel, jij niet'... Minder prima dus...
Dit is in de loop der jaren ontaard in een club van vriendjes (homo's,
PvdA-ers, schoolmeesters en/of dragers van een titel of lintje) die als
instituut in de 'rijke jaren'
van de vorige eeuw (te) veel geld omhanden kreeg van de beide gemeenten
Oost- en Weststellingwerf en de provincie Friesland als volger van de
gemeenten.
Voor - zeg - gemiddeld 150.000 euro (eerder in guldens) moesten per
jaar minimaal 3 herdrukken en 3 nieuwe boeken worden uitgebracht.
Daarnaast kregen ze extra geld voor bijv. veldnamenonderzoek,
taalonderzoek, enz.
Omdat de sSr uitsluitend zg. hoogstaand 'wetenschappelijk'
werk wilde leveren moest het meeste werk wel door - de inmiddels
gepromoveerde - dr. Henk Bloemhoff worden uitgevoerd. Waar hij dit niet
alleen kon betrok hij o.a. ook zijn zuster in dat werk. Uiteraard zijn
de werkzaamheden in de loop der jaren wel uitgebreid met bijv.
lesmateriaal voor lagere scholen e.d. maar voor dat ene uurtje
Stellingwarfs per maand moet je m.i. geen vermogen aan lesmateriaal
laten ontwerpen. Maar goed, dat leverde al-met-al in bescheiden kring
vooral geld en macht op.
Wanneer precies voor het eerst weet ik zo niet maar het was al lang
duidelijk dat de gemeenten (en de provincie als blindelingse volger)
uitsluitend zaken wilden doen met de sSr. Iemand anders die iets op het
gebied van Stellingwerfse taal of cultuur wilde doen moest dat via of
i.s.m. de sSr doen of het helemaal alleen maar uitzoeken.
Nadat ik al een aantal keren met wat andere dingetjes -net als eerder broer Oene- m'n hoofd had gestoten (PJ: jij wilt zoveel en je wilt zo snel) kwam ik dus in 2003 ook voor het blok toen ik in een gesprek met directeur PJ aangaf voor hen de 'Biebel in et Stellingwarfs'
te willen vertalen, onder het motto: een taal telt pas mee als er een
bijbel (of een ander klassiek werk) in die taal bestaat. Antwoord van
de rooie rakker PJ: dat moet maar niet, maak jij maar een gedichtenbundeltje, bla, bla, bla...
Toen ik - de tot dan voor mij onbekende - Frank de Vries in de winter
2003/2004 tegen het lijf liep en hem langs m'n neus weg vroeg: wil je me helpen de bijbel te vertalen ? en hij spontaan 'ja, dat kuwwe wel doen'
antwoordde, hebben we PJ voor de zoveelste keer gevraagd om mee te
doen, evenwel zonder positief resultaat. Het leek FdV en mij toch wel
een mooi project en sinds die tijd kwamen we iedere maandagavond bijeen
om delen die we wekelijks ieder voor zich bekeken, te bespreken en te
verbeteren. In juni 2004 hebben we een eerste proefwerk (Genesis)
gepresenteerd in een volle kerk in Oldeberkoop, met nadien veel
positieve reacties als resultaat.
Omdat er met drukwerk en zo al gauw ook geld aan te pas komt vroegen we
de beide gemeenten om een bijdrage. Ooststellingwerf vroeg advies aan
de sSr (PJ). Nee dus: we doen uitsluitend zaken met de sSr! En als de gemeenten niets doen dan doet de provincie (als volger) automatisch dus ook niet mee. Na oprichting van onze Stichting Stellingwerfs Eigen
(juni 2004) kregen we via andere kanalen, o.a. Prins Bernhard
Cultuurfonds, Helomafonds, e.d. evenwel al snel zo'n 10.000 euro
beschikbaar. Alle reden voor ons om het bijbelvertaalproject te laten
slagen.
In november 2005 hebben we het idee gelanceerd om een e-blad 'An de liende' uit te gaan geven. Het was toen al duidelijk dat er twee 'kampen' waren ontstaan. Een deel was enthousiast, een deel wilde dus beslist niet meewerken aan dat e-blad en een enkeling probeerde 'neutraal'
te blijven. Al met al waren Frank en ik erg fanatiek bezig met o.a. de
bijbel en andere vertalingen, een e-blad, lezingen, workshops, radio,
boeken uitgeven, enz. Op presentaties hebben we helaas nooit een
top-man (m/v) van de sSr mogen begroeten.
Het zal intussen duidelijk geworden zijn dat tot het afscheid van PJ
als directeur, de verhoudingen tussen de beide stichtingen niet erg
optimaal waren. Per 1 januari 2007 werd Sietske Bloemhoff (zus van
Henk) gepromoveerd tot directeur. Wij hebben haar gefeliciteerd en de
hoop uitgesproken dat we - met haar - graag een nieuwe start wilden
maken. Helaas, kregen we helemaal geen antwoord terug, ook niet op
(veel, bijna alle) volgende brieven en e-mails. Keiharde afspraken
werden door de sSr domweg niet nagekomen. Dat werkte dus ook niet erg
stimulerend. Gaandeweg plaatsten we hoe langer hoe meer kritische noten
en daar kunnen op geld en macht beluste personen vaak helemaal niet
tegen.
Het zal in het winterseizoen 2007/2008 geweest zijn dat een paar schrijvers het idee hadden om voor de sSr 'De naacht van et Nedersaksisch gedicht'
te organiseren. Ik zal je de details besparen maar mw. Bloemhoff heeft
o.a. de toenmalige voorzitter van de sSr en de initiatiefnemer van het
idee met harde hand, slaande deuren en hoog oplopende ruzie het gebouw
van de sSr uitgewerkt. (Het 'Bloemhoff-instituut' kan natuurlijk wel zonder een bestuur. Het instituut kan natuurlijk niet zonder 'Bloemhoff'.) In een vergelijkbare sfeer werden zowel voor als na dit 'incident' al meerdere personen op grove wijze 'et nust uutwarkt’.
Het zal je niet verbazen dat onze kritiek af en toe - vooral ook n.a.v.
de opgeblazen jaarverslagen van de sSr - wel eens wat verhardde. In
2008 werd een nieuwe voorzitter (oud-burgemeester Ype Dijkstra) benoemd
die zich - oh schrik - bij ons aanmeldde voor een gesprek. Op maandag
13 oktober 2008 hebben wij hem samen met een - voor ons nieuw - lid van
het bestuur met gebak verwelkomd. We hebben in een (volgens YD) 'plezierig gesprek'
onze onduidelijkheden, oorzaken en gevolgen over de gang van zaken
geventileerd maar merkten drie dagen later al dat meneer de vz. niets
van ons wilde weten. Wij hebben later alsnog aangedrongen op een
vervolggesprek omdat wij er eigenlijk wél een goed gevoel bij hadden.
Helaas... Wij kregen de schriftelijke boodschap om eerst oprechte wil,
meer erkenning en respect voor hen te tonen. In plaats van
bruggenbouwer was dit blijkbaar ook meer een man met een slopershamer
of op z'n minst iemand met oogkleppen of zelfs een blinddoek voor zijn
ogen. In latere verslagen konden we lezen dat meneer de vz. van de sSr
adviseerde om ons maar liever dood te zwijgen. Voorwaar, een kwalijke zaak. Als
je in een zo'n kleine community als het Stellingwerfse
schrijverswereldje is, niet in gesprek blijft, hoef je niets te
voorspellen maar weet je zeker dat er brokken van komen.
Het bijbelvertaalproject naderde in 2009 z'n einde en - hoewel bijna
niet mogelijk - stelde de provincie ten slotte wel een subsidie
beschikbaar waarna ook Weststellingwerf alsnog een duit in het zakje
deed (Ooststellingwerf bleef volharden in een: njet!).
Ook in de laatste fase van dat project hebben wij opnieuw contact met
de sSr gezocht om alsnog te participeren, met het bekende 'nee'
als antwoord. Voor de presentatie hebben we Henk Bloemhoff persoonlijk
gevraag om erbij te zijn. Na een weekend bedenktijd kwam er opnieuw een
duidelijk: nee! De 'Biebel in et Stellingwarfs' hebben we tijdens een mini-symposium gelanceerd in het gemeentehuis van Weststellingwerf.
Zowel gaandeweg als tijdens de eindfase van dat project waren wij reeds
bezig om - naast de meer bescheiden zaken - een nieuw groot project te
zoeken. In april/mei 2008 ging de website EduFries in de lucht. Dat
leek ons een goed voorbeeld om ook een ‘EduStellingwerfs’ en parallel daaraan een 'Taalbank'
op het web te publiceren. In juni 2008 hebben we samen met een
projectdeskundige van de provincie een eerste overleg gevoerd met de
beheerder van EduFries. Het bleek al snel dat dit geen project was om
even op een zaterdagmiddag uit de grond te stampen. Hier was meer hulp
en een breder draagvlak voor nodig, zoveel werd ons wel duidelijk. Als
dat aanwezig zou zijn dan waren de beide gemeenten (en dus ook de
provincie) best geïnteresseerd om het project te steunen. Intussen zou
de sSr met ons idee aan de haal gaan maar die werd op ons aandringen
teruggefloten door de gemeenten.
Eind 2010 hebben we een projectgroep geformeerd. Eerder genoemde
projectdeskundige zou met hulp, de organisatie proberen op te zetten
en FdV en ik zouden de meer technische kant voor onze rekening nemen.
Ondanks het maken van een paar technische voorbeelden en ondanks een
paar gesprekken met een mogelijk acceptabele 'trekker' van het project kwam er toch geen schot in de zaak. (Wij wilden graag 'de gang erin houden' en hebben al-met-al meer dan honderdvijftig e-mails verstuurd met het onderwerp EduStellingwerfs!)
Maar iedereen had het druk, druk, druk en het Stellingwerfse
(interesse)gebied is daarnaast gewoon te klein om voldoende mensen te
kunnen vinden voor een dergelijk groot project (die ervaring hadden wij
al met het bijbelvertaalproject).
Uit de vele - zeg maar, wekelijkse - contacten met o.a. de man van het idee 'De naacht van et Nedersaksisch gedicht'
en bovengenoemde projectdeskundige hadden wij het gevoel (hoe naïef!)
dat wij best op enige steun van deze lieden m.b.t. onze ideeën konden
rekenen. Wij waren dan ook niet verbaasd maar met stomheid geslagen
toen op 22 mei j.l. onder aanvoering van deze twee personen een nieuwe
website werd gelanceerd met veel overlap van wat wij met
EduStellingwerfs, de Taalbank en 'An de liende'
voor ogen hadden. Wij begrijpen hun eventuele aversie tegen de sSr als
geen geen ander maar begrijpen niet dat deze initiatiefnemers zonder
enige vorm van overleg liever voor nog meer versnippering voelen - met
een logisch gevolg van meer gevechten - dan te zoeken naar een vorm van
samenwerking, daar wij al jaren voor pleitten. Natuurlijk ontzeggen wij
niemand het recht om te doen wat ze (willen) doen.
Mijn moeder sprak in zulksoort gevallen vaak de wijze woorden: jongen,
wees jij dan de wijste maar. Over of het wijs is of niet, valt nog best
te dicussiëren maar de hele (vreemde) gang van zaken betekent wel dat
wij er geen lol meer in hadden en dus een dikke punt zetten achter ons
werk aan het helpen uitbreiden van het gebruik van onze geliefde
streektaal, het Stellingwerfs.
Wij wensen vooral de gemeentebesturen van Oost- en Weststellingwerf en
de provincie Friesland veel wijsheid toe met het maken van nieuw beleid
aangaande de bevordering van het gebruik van deze prachtige oude taal.
Noot 1
Subsidiestromen horen in mijn zienswijze een aanzet te zijn om iets van
de grond te krijgen. Verder zou iedereen zich zelf vervolgens moeten
kunnen redden. Ik kies voor projectsubsidie boven structurele (loon- en
vastgoed)subsidie. Het is een ramp te noemen als daar nog bijkomt dat
beleid en subsidies slechts aan één - bedenkelijke - organisatie worden
verstrekt.
Noot 2
sSr is een organisatie die ongetwijfeld door een aantal idealisten in
het leven is geroepen. Gaandeweg heeft dit - zich zelf té hoog
inschattende - instituut zich ontpopt tot olifant van formaat die in
een te kleine porselijnkast van het Stellingwerfse, voorzien van
traliewerk moet bewegen. Dat roept vaak een agressieve houding op die
nog niet door de allerbeste psychiaters kan worden beteugeld. Zelfs met
list en bedrog de boel bedotten, zou niet moeten mogen en keihard
worden aangepakt door subsidieverstrekkers. Helaas zijn dat vaak
ambtenaren en kan deze club slechts bestaan bij hun gratie…
© Piet/er Bult
(juni 2011, bij mijn afscheid van het 'schrippen' voor het Stellingwerfs dialect)